Πέμπτη 25 Απριλίου 2013

ΔΕΤΣΙΚΑΣ ΚΩΣΤΑΣ Αντισταθείτε!! Δεν ξέρω τι μπορεί να κερδίσουμε.

Αναδημοσίευση από το περιοδικό ''Σκουλήκι''.


Είναι αδύνατον να πληρώσει μια κυβέρνηση το χρέος και την ίδια στιγμή να παρασχεθεί στον λαό η κατάλληλη διοίκηση και οι εγγυημένες συνθήκες για την ηθική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.
Η κυβέρνηση είναι αδύνατον να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της προς τους δανειστές και προς τον λαό της.
Οι πόροι της χώρας είναι ανεπαρκείς να εκπληρώσουν και τις δυο υποχρεώσεις ταυτόχρονα.
ΌΠΟΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ κι αν ήταν στη θέση της, θα έκανε το ίδιο»
Τούτη η απόκριση, κόλαφος για τους σημερινούς εθελόδουλους «σοσιαλιστές», βγαίνει από το στόμα, όχι ενός δημοκρατικού (τρομάρα μας), αλλά του νομικού συμβούλου της φασιστικής κυβέρνησης του Μεταξά, Ιωάννη Γούπη, όταν εκείνος, απευθυνόμενος στο Δικαστήριο της Κοινωνίας των Εθνών, εξηγούσε τους λόγους που δεν πλήρωσε η κυβέρνηση τους δανειστές Βέλγους.
Προφανώς όποια κυβέρνηση κι αν ήτανε θα έκαμε το ίδιο, εκτός από τούτη που μας έχει κάτσει στον σβέρκο.
Με δαύτη, η ωμή πολιτική πραγματικότητα πλάθει το ξέθωρο θεωρώντας το αναγκαίο.
Με δαύτη, ο προθάλαμος του νεκροτομείου φαντάζει κοινωνικό δικαίωμα απαιτητό.
Οι κυβερνώντες τούτοι, οι υποκριτές κι ανίκανοι, τάχα με τη στόχευση την μακροπρόθεσμη, τη βγαλμένη όχι από τα λειψά μυαλά τους, αλλά από τα στελέχη των εταιριών, που αφορά την πλήρη ιδιωτικοποίηση του κόσμου ολάκερου, είναι εχθροί της ελλαδικής κοινωνίας.
Υποβαθμίζουν ότι το ανεκτίμητο στις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις κι αναβαθμίζουν το αγοραίο, κάνοντάς το σύμβολο εθνικό.
Κι εμείς; Όλοι εμείς οι πολίτες τούτης της περήφανης χώρας, πρέπει να γίνουμε ακολουθητές τους; Αυτής, της ξέθωρης πολιτικής, της εκφρασμένης στη λαιμαριά του σκλάβου και το λιώσιμο της ψυχής;
Της πολιτικής του ολετήρα, όλων αυτών των «εγχώριων» και βαφτισμένων σωτήρων που θέλουνε να καταστήσουνε «το πολιτικώς αδύνατον, πολιτικώς αναγκαίο»;
Των φωστήρων της νεοφιλελεύθερης μονεταριστικής τακτικής, που αντικαθιστούν την ιστορική κουλτούρα του ελληνισμού με τους διασωληνωμένους «γιάπηδες» του αδηφάγου καπιταλισμού;
Αυτών, που η μόνη κοιν
ωνική τους αναφορά στον λαό, βρίσκεται στην απαξίωση και τη παρακμή του;
Η ξέθωρη τούτη κοινοβουλευτική χούντα (μνημόνιο συνταγματικά ανεπικύρωτο από τα 3/5 των βουλευτών που απαιτείται, λοιπές επικαιροποιήσεις που συνιστούν αλλοίωση του πολιτεύματος, υπέρβαση της εκτελεστικής εξουσίας σε βάρος της νομοθετικής, συμπεριφορά μελών κυβέρνησης που συνιστά έγκλημα (άρθρο Π.Κ. 134), απιστία σε βάρος του Δημοσίου (άρθρα 390, 256), προσβολή εθνικής κυριαρχίας) πρέπει να φύγει.
Η κοινωνία πρέπει να πάρει στα χέρια της τη κατάσταση.
Οφείλει να επεξεργαστεί τους θεσμικούς ρόλους και τα δικαιώματα, να αναιρέσει τις αντιπροσωπευτικές τάχα αρχές των εξουσιαστών, να καταργήσει ασυλίες κι αποκτημένα τσιφλίκια των βαλτών (βάλτων) στα πολιτικά πεπραγμένα.
Κι η αριστερά να μην «τραβηχτεί από των χιονιών το θάμα», αλλά να σταθεί ενωμένη, σαν η μόνη δύναμη που έχει και τα αντικειμενικά και τα υποκειμενικά κριτήρια να σταματήσει τις κοινωνίες - καζίνο που θέλουνε να εφαρμόσουνε οι ψεύτες των εταιριών.
Είναι ψεύτες!!
Ενοποιούν το άψυχο και το αλλοτριωμένο, ονομάζοντας το βγαλμένο υβρίδιο «σωτηρία». Τα δάνειά τους (αρχινίσανε το 1824 φέρνοντας τον εμφύλιο στην μεγαλύτερη επανάσταση της ανθρωπότητας) εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα τα αποικιοκρατικά.
Μην τους πιστεύετε!! Οι Έλληνες και παράγουν (3η χώρα παγκοσμίως στο λάδι, 7η στο βαμβάκι, 1η στη ναυτιλία, 16η στο τυρί) και εξάγουν (μαγνησίτη, αλουμίνιο, βωξίτη, νικέλιο κ.α.) και εργάζονται περισσότερο από πολλούς λαούς.
Αντισταθείτε!! Δεν ξέρω τι μπορεί να κερδίσουμε.
Στο κάτω-κάτω «είναι προτιμότερο το αβέβαιο κάτι από το βέβαιο μηδέν».

Τρίτη 23 Απριλίου 2013

κατάλογος υγιεινών τροφίμων'

Τα 29 υγιεινότερα τρόφιμα στον πλανήτη


Ο ακόλουθος 'κατάλογος υγιών τροφίμων' αποτελείται από 29 τρόφιμα που έχουν τη δυνατότητα να σας προκαλέσουν ένα 'θρεπτικό σοκ' καθώς επίσης να μειώσουν, σύμφωνα με μελέτες, τον κίνδυνο για μερικές από τις πιο θανατηφόρες ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις. Μαζί με κάθε μια από τις περιγραφές προτείνεται και ένας τρόπος ενσωμάτωσης αυτών των τροφίμων στο διαιτολόγιό σας.


 

Βερίκοκα
η βήτα-καροτίνη βοηθάει στην αποτροπή των ζημιών που προκαλούν οι ελέυθερες ρίζες και προστατεύει τα μάτια. Το σώμα μετατρέπει επίσης τη βήτα-καροτίνη σε βιταμίνη Α, που μπορεί να βοηθήσει στην απόκρουση μερικών καρκίνων, ειδικά του δέρματος. Ένα βερίκοκο έχει 17 θερμίδες, 0 λίπος, 1 γραμμάριο ίνας. Τρώγονται αποξηραμένα ή εάν προτιμάτε φρέσκα. Αγοράστε τα όταν είναι ακόμα σκληρά διότι ... μόλις μαλακώσουν χάνουν μερικές από τις θρεπτικές ουσίες.

 
Αβοκάντο Το περιεχόμενο ελαϊκό οξύ, ένα ακόρεστο λιπαρό οξύ, βοηθά στην μείωση της χοληστερόλης στο αίμα και βελτιώνει τα επίπεδα των HDL. Επιπρόσθετα περιέχει σημαντικές ποσότητες ινών. Μια φέτα έχει 81 θερμίδες, 8 γραμμάρια λίπους και 3 γραμμάρια ίνας. Δοκιμάστε μερικές φέτες αβοκάντο αντί για μαγιονέζα στα σάντουιτς. Δείτε: Η διατροφική αξία και χρήσεις του αβοκάντο.

 
Σμέουρα To περιεχόμενο ελαγικό οξύ, βοηθά στην αναστολή της αύξησης καρκινικών κυττάρων. Αυτό το είδος μούρων περιέχουν επίσης βιταμίνη C και υψηλά επίπεδα φυτικών ινών που βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης μειώνοντας τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Ένα φλυτζάνι έχει μόνο 60 θερμίδες, 1 γραμμάριο λίπους και 8 γραμμάρια φυτικών ινών. Συνδυάζεται με γιαούρτι.

  Μάνγκο 
Ένα μέτριο μάνγκο περιέχει 57mg βιταμίνης C, σχεδόν ολόκληρη την συνιστώμενη καθημερινή δόση σας. Αυτή η αντιοξειδωτική ένωση βοηθάει στην αποτροπή της αρθρίτιδας βοηθάει στην γρήγορη επούλωση πληγών και την βελτίωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα μάνγκο περιέχουν περισσότερες από 8.000 IU βιταμίνης Α (ως βήτα-καροτίνη). Ένα μάνγκο έχει 135 θερμίδες, 1 γραμμάριο λίπους και 4 γραμμάρια φυτικών ινών. Κόψτε και σερβίρετε επάνω σε πράσινα φύλλα. Θα πετύχετε η σαλάτα σας να μοιάζει με επιδόρπιο!


 
Κανταλούπε (είδος πεπονιού) Περιέχει βιταμίνη C (117 mg σε μισό πεπόνι, σχεδόν δύο φορές περισσότερη την συνιστώμενη καθημερινή δόση) και βήτα-καροτίνη. Και οι δυο ενώσεις είναι ισχυρά αντιοξειδωτικές που βοηθούν στην προστασία των κυττάρων από τις ελεύθερες ρίζες. Επιπρόσθετα, μισό πεπόνι περιέχει 853 mg καλίου - σχεδόν δύο φορές περισσότερο απ' ό,τι μια μπανάνα, η οποία βοηθά στην μείωση της πίεσης του αίματος. Μισό πεπόνι έχει 97 θερμίδες, 1 γραμμάριο λίπους και 2 γραμμάρια φυτικών ινών. Κόψτε το σε κύβους, ψύξτε τους και σπάστε τους στο μπλέντερ δημιουργώντας κάτι σαν παγωτό ή γρανίτα.

 
Χυμός των βακκινιών (cranberries) Βοηθάει στην μείωση των μολύνσεων με την αναστολή της ανάπτυξης επιβλαβών βακτηρίων. Ένα φλυτζάνι έχει 144 θερμίδες, 0 γραμμάρια λίπους και 0 γραμμάρια φυτικών ινών. Για να φτιάξετε ένα νόστιμο αναψυκτικό αγοράστε 100% συμπυκνωμένο χυμό και χρησιμοποιήστε τον για να δώσετε γεύση σε νερό χωρίς την προσθήκη ζάχαρης. Δείτε περισσότερα για τα βακκίνια και τις θαυμαστές τους ιδιότητες!
  Ντομάτα 
Το λυκοπένιο, ένα καροτενοειδές, αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα αντιοξειδωτικά. Έρευνες δείχνουν ότι οι τομάτες μπορούν να περιορίσουν τον κίνδυνο καρκίνου της ουροδόχου κύστης, του στομάχου και του εντέρου στο μισό εάν καταναλώνονται καθημερινά. Μια τομάτα έχει 26 θερμίδες, 0 λίπος και 1 γραμμάριο φυτικών ινών. Καταναλώνετε φέτες τομάτας με ελαιόλαδο, διότι το λυκοπένιο απορροφάται καλύτερα όταν τρώγεται με λίπος


 
Σταφίδες Αυτοί οι 'μικροί πολύτιμοι λίθοι' είναι πολύ καλή πηγή σιδήρου, η οποία βοηθά το αίμα να μεταφέρει οξυγόνο στους ιστούς λειτουργία προβληματική σε πολλές γυναίκες. Μισό φλυτζάνι σταφίδες περιέχει 218 θερμίδες, 0 λίπος και 3 γραμμάρια φυτικών ινών. Καταναλώνετε τις με δημητριακά σαν πρωϊνό. Αυτό βοηθάει ιδιαίτερα τις γυναίκες κατά την έμμηνο ρύση


  Σύκα
 Αποτελούν καλή πηγή καλίου και φυτικών ινών, περιέχουν επίσης βιταμίνη B6, η οποία εμπλέκεται στις διαδικασίες παραγωγής της σεροτονίνης που εμπλέκεται με τη σειρά της σε διαδικασίες ελέγχου της διάθεσης. Βοηθάει στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα και παρεμποδίζει τη διατήρηση της σπαργής των κυττάρων. Για όσες γυναίκες αντισυλλυπτικά χάπια καλό είναι να καταναλώνουν σύκα για να αναπληρώνουν τη χαμένες ποσότητες βιταμίνης Β6. Ένα σύκο έχει 37 έως 48 θερμίδες, 0 λίπος και 2 γραμμάρια φυτικών ινών. Τα φρέσκα σύκα όπως και τα αποξηραμένα είναι εύγευστα και καταναλώνονται πολύ ευχάριστα


 

Λεμόνια Το λιμονένιο, οι φουροκουμαρίνες και η βιταμίνη C που περιέχουν βοηθούν στην πρόληψη πολλών μορφών καρκίνου. Μια 'σκελίδα' περιέχει 2 θερμίδες, 0 λίπος και 0 φυτικές ίνες. Αγοράστε τα και χρησιμοποιήστε τα για να προσδώσετε άρωμα και γεύση στις σαλάτες, τα ψάρια, τα φασόλια και τα λαχανικά χωρίς την έγνοια των θερμίδων. Δείτε περισσότερα για το λεμόνι και τις εκπληκτικές του ιδιότητες!!

 
Κρεμμύδια Η περιεχόμενη κερκετίνη είναι ένα από τα ισχυρότερα φλαβονοειδή με αντιοξειδωτική δράση. Μελέτες παρουσιάζουν ότι βοηθά στην προστασία από διάφορους τύπους καρκίνου. Ένα φλυτζάνι τεμαχισμένα κρεμμύδια έχει 61 θερμίδες, 0 λίπος και 3 γραμμάρια φυτικών ινών. Ψιλοκόψτε τα κρεμμύδια για μέγιστη φυτο-προστατευτική δράση ή εάν δεν σας αρέσει να 'κλαίτε' μαράνετέ τα με λίγο ελαιόλαδο και σερβίρετέ τα με ρύζι ή με άλλα λαχανικά.



 
Αγκινάρες Αυτά τα ασυνήθιστα λαχανικά περιέχουν την ένωση σιλιμαρίν, ένα φυσικό αντιοξειδωτικό που προλαμβάνει τον καρκίνο του δέρματος. Επιπρόσθετα το υψηλό ποσοστό των φυτικών ινών βοηθούν στην μείωση της χοληστερόλης στο αίμα. Μια μέση αγκινάρα έχει 60 θερμίδες, 0 λίπος και 7 γραμμάρια φυτικών ινών. Αχνίστε τις πάνω από νερό που βράζει για 30-40 λεπτά και περιχύστε τις με λεμόνι. Βγάλτε ένα ένα τα φύλλα και φάτε το σαρκώδες τμήμα της βάσης τους. Όταν φτάσετε στην καρδιά, έχετε βρεί το καλύτερο τμήμα!. Γευτείτε τις και ωμές.

 

Πιπερόριζα - Τζίντζερ Οι ενώσεις που ανήκουν στην ομάδα των τζιντζερολών (gingerols) μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση των ημικρανιών και τον πόνο από την αρθρίτιδα με την παρεμπόδιση ορισμένων προσταγλαδινών. Ένα κουταλάκι του γλυκού του φρέσκιας πιπερόριζας έχει μόνο 1 θερμίδα, 0 λίπος και 0 φυτικές ίνες. Ξεφλουδίστε τη σκληρή καφετιά εξωτερική επιφάνεια (δέρμα) ψιλοκόψτε μια ποσότητα στο τηγάνι ή στην κατσαρόλα που μαγειρεύτετε.

 

Μπρόκολο H ίνδολ-3-καρβινόλη και το σουλφοραφάνιο που περιέχονται στο μπρόκολο βοηθούν στην προστασία από τον καρκίνο του μαστού. Το μπρόκολο έχει επίσης βιταμίνη C και βήτα-καροτίνη. Ένα φλυτζάνι τεμαχισμένο μπρόκολο έχει 25 θερμίδες, 0 λίπος και 3 γραμμάρια φυτικών ινών. Μην ψήνετε πολύ τα μπρόκολα. Αντίθετα αχνίζετέ τα ελαφριά στον ατμό για να διατηρούν τις θρεπτικές τους ουσίες. Στίψτε ένα φρέσκο λεμόνι από πάνω και δοκιμάστε.


 
Σπανάκι
Η περιεχόμενη λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, καρωτινοειδή και οι 2 ενώσεις, βοηθούν στην προστασία των ματιών ιδιαίτερα των ηλικιωμένων ανθρώπων. Μάλιστα υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι με συστηματική κατανάλωση βοηθά στην μη εκδήλωση κάποιων σημείων γήρανσης. Ένα φλυτζάνι σπανάκι έχει 7 θερμίδες, 0 λίπος και 1 γραμμάριο φυτικών. Προσθέστε τα φύλλα στη σαλάτα με λίγο ελαιόλαδο και σκόρδο



 
Κινεζικό λάχανο (Bok Choy) Περιέχει ενώσεις που βοηθούν στην προστασία από τον καρκίνο του στήθους. Επίσης τα ινδόλια και οι ισοθειανικές ενώσεις χαμηλώνουν τα επίπεδα οιστρογόνων και άρα βοηθούν στην προστασία από τον καρκίνο του μαστού. Ένα φλυτζάνι θα σας δώσει επίσης 158mg του ασβεστίου (16 τοις εκατό της καθημερινής συνιστώμενης απαίτησής σας) για να βοηθήσει, να κτυπήσει την οστεοπόρωση. Ένα φλυτζάνι έχει 20 θερμίδες, 0 λίπος και 3 γραμμάρια φυτικών ινών. Τεμαχίστε τα πράσινα τμήματα και τους χυμώδης άσπρους μίσχους και σωτάρετέ τα ελαφρά πρίν το σερβίρισμα. Και το γνωστό μας λάχανο είναι εξίσου υγιεινό!

 
Κολοκύθα Η (χειμερινή) κολοκύθα έχει μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C και βήτα-καροτίνης, οι οποίες μπορούν να προστατεύσουν από τον καρκίνο της μήτρας. Ένα φλυτζάνι έχει 80 θερμίδες, 1 γραμμάριο λίπους και 6 γραμμάρια φυτικών ινών. Κόψτε και βγάλτε τους όποιους σπόρους υπάρχουν και ψήστε στο φούρνο μέχρι να μαλακώσει, κατόπιν πασπαλίστε με κανέλα.

  Κάρδαμο 
Περιέχει σημαντικές ποσότητες βήτα-καροτίνης και βιταμινών C και Ε. Βοηθούν στην αναστολή της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων στον κόλπο. Ένα φλυτζάνι έχει περίπου 4 θερμίδες, 0 λίπος και 1 γραμμάριο φυτικών ινών. Μην μαγειρέψετε αυτά τα λαχανικά αλλά χρησιμοποιήστε τα για να διακοσμήσετε σάντουιτς ή να προσθέσετε μια πικάντικη γεύση στη σαλάτα.


 
Σκόρδο Οι ενώσεις θείου που δίνουν στο σκόρδο την πικάντικη γεύση μπορεί επίσης να μειώσει την LDL χοληστερόλη, να χαμηλώσει την πίεση του αίματος και να μειώσει ακόμη και τον κίνδυνό για τον καρκίνο του στομάχου και του εντέρου. Ένα 'κεφάλι' περιέχει 4 θερμίδες, 0 λίπος και 0 φυτικών ινών. Ψήστε ένα ολόκληρο κεφάλι για 15 έως 20 λεπτά, μέχρι να μαλακώσει και να γλυκάνει αλείψτε το στο ψωμί αντί για βούτυρο.




 
Κινόα (Chenopodium quinoa wild) Μισό φλυτζάνι μαγειρευμένο quinoa έχει 5 γραμμάρια πρωτεΐνης, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο σιτάρι, συν σίδηρο, ριβοφλαβίνη και μαγνήσιο. Μισό φλυτζάνι έχει 318 θερμίδες, 5 γραμμάρια λίπους και 5 γραμμάρια φυτικών ινών. Προσθέστε στη το στη σούπα για αύξηση πρωτεϊνών.
(Σημείωσις: Το κινόα είναι θάμνος που οι σπόροι του τρώγονται και υπάρχουν σε πολλά χρώματα άσπρο, κόκκινο, μαύρο και μπλε. Προέρχεται από τη Νότια Αμερική και ήταν η δεύτερη κύρια τροφή μετά την πατάτα και το καλαμπόκι. Σήμερα χαίρει υψηλής εκτίμησης για τη θρεπτική του αξία και για την υψηλή του περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη. Το κινόα επιπλέον περιέχει Ωμέγα 3 λιπαρά, φώσφορο, έχει πολύ μαγνήσιο και σίδηρο. Χρησιμοποιείται όπως το ρύζι και το κουσκούς με τη διαφορά ότι πρώτα το ζεματίζουμε και το ξεπλένουμε. Το ξέπλυμα είναι απαραίτητο γιατί η φλούδα του κινόα περιέχει ένα συστατικό που μπορεί να πικρίζει αλλά δεν είναι επικίνδυνο. Βράζεται σε διπλάσια ποσότητα νερού).

 
Σιτάρι Ένα κουτάλι της σούπας σας δίνει περίπου 7% της καθημερινής συνιστώμενης δόσης μαγνησίου. Είναι επίσης μια καλή πηγή βιταμίνης Ε. Ένα κουτάλι της σούπας περιέχει 27 θερμίδες, 1 γραμμάριο λίπους και 1 γραμμάριο φυτικών ινών. Φάτε το με γιαούρτι, φρούτα ή δημητριακά


 
Φακές Μισό φλυτζάνι περιέχει μεγάλη συγκέντρωση ισοφλαβονών που μπορούν να εμποδίσουν τους καρκίνους που προκαλούνται από αυξημένες συγκεντρώσεις οιστρογόνων (π.χ. καρκίνος του μαστού), συν το ότι περιέχει φυτικές ίνες που βοηθούν στην καλή υγεία της καρδιάς και 9 γραμμάρια πρωτεΐνών. Μισό φλυτζάνι περιέχει 115 θερμίδες, 0 λίπος και 8 γραμμάρια φυτικών ινών. Οι ισοφλαβόνες είναι ανθεκτικές στην επεξεργασία οπότε μπορείτε να τις αγοράσετε σε διάφορες επεξεργασμένες μορφές. Πάρτε τις στη δουλειά για ένα πρωτεϊνούχο μεσημεριανό γεύμα.

 
Φυστίκια
Μελέτες δείχνουν ότι τα φυστίκια, που περιέχουν ακόρεστα λιπαρά, μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο για ασθένειες της καρδιάς σε ποσοστό 20%. Μια ουγγιά έχει 166 θερμίδες, 14 γραμμάρια λίπους και 2 γραμμάρια φυτικών ινών. Κρατάτε ένα πακέτο φυστίκια στην τσάντα σας, την τσάντα γυμναστικής ή το πορτοφόλι σας για ένα πρωτεϊνούχο φαγώσιμο μετά από εξαντλητική εργασία, κολατσιό ή δείπνο. 


  Φασόλια pinto 
Μισό φλυτζάνι περιέχει περισσότερα από 25% της καθημερινής απαίτησης φολικού οξέος, που βοηθάει στην προστασία από καρδιακές παθήσεις. Mισό φλυτζάνι (κονσέρβα) έχει 103 θερμίδες, 1 γραμμάριο λίπους και 6 γραμμάρια φυτικών ινών. 

Γάλα Η ριβοφλαβίνη (βιταμίνη B2) είναι παράγοντας που συμβάλλει στην καλή όραση και μαζί με την βιταμίνη Α βοηθάνε στην βελτίωση εκζεμάτων και αλλεργιών. Επιπρόσθετα προσλαμβάνετε ασβέστιο και βιταμίνη D. Ένα φλυτζάνι έχει 86 θερμίδες, 0 λίπος και 0 φυτικές ίνες. Οι απόψεις για το γάλα διίστανται: Γάλα ή Δηλητήριο;


  Γιαούρτι 
 Οι καλλιέργειες βακτηρίων προλαμβάνουν τις μολύνσεις από ζύμες ενώ το περιεχόμενο ασβέστιο ενισχύει τα οστά. Ένα φλυτζάνι έχει 155 θερμίδες, 4 γραμμάρια λίπους, 0 γραμμάρια φυτικών ινών. Αγοράστε τον τύπο του γιαουρτιού που σας αρέσει (άσπρο γιαούρτι) και προσθέστε φρούτα κρατώντας θερμίδες και ζάχαρη χαμηλά. Εάν είστε αλεργικός στη λακτόζη, μην φοβάστε το γιαούρτι. 


  Οστρακόδερμα (μαλάκια, μύδια) Περιέχουν βιταμίνη B12 για την υποστήρίξη των νευρικών και των εγκεφαλικών λειτουργούν, σίδηρο και τα ιχνοστοιχεία μαγνήσιο και κάλιο. Τρεις ουγγιές έχουν 126 έως 146 θερμίδες, 2 έως 4 γραμμάρια λίπους και 0 φυτικών ινών.


  Σολομός 
Τα ψάρια που ζουν σε κρύα ύδατα όπως ο σολομός, το σκουμπρί και ο τόνος είναι πολύ καλές πηγές ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, τα οποία βοηθούν στη μείώση του κινδύνου καρδιακής ασθένειας. Μια μερίδα 3 ουγγιών (μαγειρεμένης) έχει 127 θερμίδες, 4 γραμμάρια λίπους και 0 φυτικών ινών. Μαρινάρετε τα φιλέτα με πιπερόριζα και ψήστε έως ότου τα ψάρια ξεφλουδίζουν εύκολα.




  Καβούρι 
Μεγάλη πηγή βιταμίνης B12 και ψευδάργυρου για ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Μια μερίδα 3 ουγγιών έχει 84 θερμίδες, 1 γραμμάριο λίπους και 0 φυτικών ινών. Χρησιμοποιείται για την παρασκευή του σούσι. http://wwwaristofanis.blogspot.gr/2013/04/29.html Το είδα: www.agrool.gr ,http://alttherapy.blogspot.com/2013/04/29.html#ixzz2RIguWMMt

Κυριακή 21 Απριλίου 2013

μανιτάρια

Τα μανιτάρια φυτρώνουν στη φύση, αγοράζονται από το μανάβη, και επομένως μπορεί κανείς να υποθέσει ότι πρόκειται για φυτά. Όμως αυτή δεν είναι η πραγματικότητα.
Τα μανιτάρια αποτελούν μια μικρή μόνο κατηγορία στην τεράστια "οικογένεια" των μυκήτων. Παραδοσιακά οι ζωντανοί οργανισμοί είχαν διαιρεθεί σε δύο βασίλεια: των φυτών και των ζώων. Τα μανιτάρια παλαιότερα ταξινομούνταν στα φυτά, αλλά τον τελευταίο αιώνα αποδείχθηκε ότι τα δύο βασίλεια είναι ανεπαρκή και ότι οι μύκητες (οπότε και τα μανιτάρια) δεν είναι ούτε φυτά ούτε ζώα, αλλά συνιστούν μια ξεχωριστή κατηγορία.

Οι μύκητες από πολλές απόψεις μοιάζουν με τα φυτά. Δεν είναι κινητοί οργανισμοί (αν και κάποιοι μπορεί να έχουν κινητά αναπαραγωγικά κύτταρα) και τα τοιχώματα των κυττάρων τους έχουν παρόμοια δομή με αυτά των φυτών, αλλά διαφορετική χημική σύσταση. Οι μύκητες όμως είναι ετερότροφοι, δηλαδή δεν παράγουν από μόνοι τους ενέργεια, όπως τα φυτά, τα οποία μέσω της φωτοσύνθεσης μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε χημική και την αποθηκεύουν με τη μορφή αμύλου. Οι μύκητες δεν φωτοσυνθέτουν, αλλά προσλαμβάνουν την απαιτούμενη ενέργεια από το περιβάλλον τους με διάφορους τρόπους, ανάλογα με το είδος τους.

Tα περισσότερα μανιτάρια όπως και πολλοί άλλοι μύκητες αποσυνθέτουν μαζί με τα βακτήρια τα νεκρά φυτικά υπολείμματα του εδάφους (πεσμένα φύλλα και κλαδιά).Ονομάζονται σαπροφυτικοί μύκητες και με την αποσύνθεση που επιτελούν,οι πολύπλοκες οργανικές ενώσεις των υπολειμμάτων διασπώνται σε απλούστερες ουσίες, που απορροφώνται από τους μύκητες και μπαίνουν ξανά στον κύκλο της έμβιας ύλης

Υπάρχουν μανιτάρια που έχουν αναπτύξει αρμονικές βιολογικές σχέσεις με φυτά και χαρακτηρίζονται ως συμβιωτικοί μύκητες. Προσλαμβάνοντας τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους, μεγαλώνουν τα ίδια, αλλά βοηθούν και το φυτό να αναπτυχθεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι μύκητες που συμβιώνουν με τις ρίζες φυτών κάτω από το έδαφος και σχηματίζουν τις "τρούφες" (επιστημονικά μυκόρριζες), οι οποίες είναι από τις νοστιμότερες (και ακριβότερες) τροφές.

Ο αριθμός των μυκήτων που έχουν βρεθεί υπολογίζεται ότι είναι περίπου 64.000 διαφορετικά είδη. Παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία και έχουν διαίτερη σημασία, καθώς χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική (παραγωγή βιταμινών, ενζύμων, αντιβιοτικών) αλλά και στην επεξεργασία τροφίμων και ποτών.
Τα μανιτάρια αποτελούν νόστιμη και θρεπτική τροφή, αλλά χρειάζεται προσοχή, επειδή ορισμένα από αυτά είναι δηλητηριώδη και ισχυρά παραισθησιογόνα.

Η διάκριση των μανιταριών και τι πρέπει να προσέχουμε :

Τα μανιτάρια είναι μια νοστιμότατη και υγιεινή τροφή. Δυστυχώς όμως δεν προσφέρονται όλα για το πιάτο μας. Όλοι έχουμε ακούσει για δηλητηριάσεις που οφείλονται σε κατανάλωση μανιταριών και από άγνοια πια τα φοβόμαστε. Πράγματι μεταξύ των 4.000-5.000 ειδών μυκοχλωρίδας που υπάρχουν σ' όλη την Ευρώπη και την Ελλάδα, μόνο γύρω στα 300 είδη μυκήτων είναι φαγώσιμοι.

Στην Ελλάδα υπάρχουν 150 εδώδιμα είδη μανιταριών, από τα πιο κοινά μανιτάρια των αγρών μέχρι και (σύμφωνα με ορισμένες πηγές) τις σπάνιες τρούφες που αναπτύσσονται κάτω από το χώμα. Υπάρχουν όμως και αρκετά δηλητηριώδη ανάμεσά τους κι έτσι η συλλογή τους από την ύπαιθρο εγκυμονεί κινδύνους, κυρίως για άτομα που δεν είναι ειδικοί στην αναγνώριση των ειδών. Μερικά από αυτά όταν φαγωθούν προκαλούν παραισθήσεις, ενώ άλλα είναι ισχυρά δηλητήρια, όπως οι Αμανίτες (Amanita sp.).

Οι Αμανίτες είναι μια οικογένεια μανιταριών που περιλαμβάνει μερικά από τα πιο ισχυρά δηλητηριώδη και θανατηφόρα μανιτάρια (Amanita phalloides, A. verna, A. pantherina, A. muscaria). Όμως δεν είναι όλες οι Αμανίτες δηλητηριώδεις. Υπάρχουν μάλιστα και κάποιες που είναι φαγώσιμες, όπως η Amanita caesarea.

Δεν υπάρχει γενικός κανόνας διάκρισης των φαγώσιμων ειδών από τα δηλητηριώδη. Οι διάφοροι εμπειρικοί κανόνες πιθανόν να είναι άκρως παραπλανητικοί και επικίνδυνοι. Αναφέρεται, για παράδειγμα, ότι τα μανιτάρια που δεν αλλάζουν χρώμα, όταν κοπούν, είναι φαγώσιμα, ή ότι φαγώσιμα είναι όσα έχουν δακτυλίδι. αλλά οι δηλητηριώδεις και πολλές φορές θανατηφόροι Αμανίτες δεν ακολουθούν αυτό τον κανόνα γιατί και δακτυλίδι έχουν και χρώμα δεν αλλάζει η σάρκα τους όταν τους κόψουμε. Λανθασμένες είναι επίσης οι θεωρίες, που λένε, ότι τα δηλητηριώδη είδη έχουν οπωσδήποτε πικρή ή καυστική γεύση ή ότι τα είδη που τρώγονται από έντομα, σαλιγκάρια, χελώνες ή άλλα μικρά ζώα, είναι ακίνδυνα και για τον άνθρωπο. Δεν αληθεύουν επίσης οι δοξασίες, που λένε, ότι τα δηλητηριώδη μανιτάρια μαυρίζουν τα ασημένια κουτάλια που έρχονται σ' επαφή μαζί τους κατά το βράσιμο ή ότι πήζουν το γάλα ή το ασπράδι του αυγού. Είναι φανερό ότι οι συλλέκτες που ακολουθούν αυτές τις μεθόδους, κινδυνεύουν άμεσα από δηλητηριάσεις. Πρέπει ακόμη να γνωρίζουμε, ότι το βράσιμο, η ξήρανση ή η κονσερβοποίηση, δεν εξουδετερώνουν τις ισχυρές τοξίνες των θανατηφόρων ειδών.

Ο αρχαίος συγγραφέας Nίκανδρος στα Γεωργικά του γράφει μεταξύ άλλων ποια απ' αυτά είναι θανατηφόρα :

"...είναι εχθρικά και βαριά και πνίγουν τον άνθρωπο τα μανιτάρια της ελιάς, της ροδιάς, του πουρναριού, του δέντρου, και μάλιστα τα φουσκωμένα και κολλημένα στο δέντρο. Αν ρίξεις κοπριά βαθιά, σύρριζα στη συκιά και την ποτίζεις ολοένα με τρεχούμενα νερά, θα φυτρώσουν στις ρίζες μανιτάρια που δεν κάνουν κακό. Από αυτά όμως προτίμησε να κόψεις σύρριζα μανιτάρι θρεμμένο, όχι αδύνατο." Ο μόνος κανόνας που ισχύει γενικά για τη συλλογή των αυτοφυών μανιταριών, είναι αυτός που λέει, ότι μαζεύουμε για τροφή μόνο τα είδη των οποίων τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα. Η παραμικρή αμφιβολία συνιστά λόγο απόρριψης ενός είδους. Πάντως, καλό είναι να συμβουλευόμαστε πάντα κάποιον ειδικό και ποτέ να μη βασιζόμαστε σε φωτογραφίες, καθώς δεν δίνουν σίγουρες πληροφορίες για την αναγνώριση των ειδών. Μια φωτογραφία είναι ενδεικτική για την αναγνώριση του είδους και όχι ασφαλής πληροφορία.

Βασικές αρχές για το μάζεμα των μανιταριών:

Να έχουμε πάντα μαζί μας μια βέργα και μερικές χάρτινες σακούλες όταν πάμε για μάζεμα καθώς και ένα μπαστούνι για να καθαρίζουμε τα πόδια των μανιταριών από τα φύλλα ή το χώμα. Είναι σημαντικό να έχουμε μια πλήρη οπτική επαφή για τη σαφή αναγνώριση του μανιταριού. Όταν στη βάση του ποδιού υπάρχει μια βολβοειδής όψη, αυτό ισούται με μεγάλο κίνδυνο.

Τα θανατηφόρα της οικογένειας των αμανιτών φυτρώνουν πολύ εύκολα κοντά στα καλά μανιτάρια, γι' αυτό χρειαζόμαστε τις χάρτινες σακούλες για να τοποθετήσουμε ξεχωριστά τα γνωστά μας μανιτάρια, ξεχωριστά τα αμφίβολα και ξεχωριστά τα άγνωστα ώστε να τα πάμε για "εξακρίβωση" στο φαρμακοποιό της περιοχής, ο οποίος συνήθως τα έχει μελετήσει. Ποτέ δεν βάζουμε τα μανιτάρια που μαζεύουμε σε πλαστικές σακούλες γιατί σαπίζουνε με πολύ γρήγορο ρυθμό όταν δεν αναπνέουν.

Επίσης δεν πιάνουμε ποτέ με το χέρι γυμνό ένα άγνωστο είδος γιατί εάν περιέχει δηλητήριο θα δηλητηριάσουμε τα καλά που θα βρούμε στην συνέχεια και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να βάλουμε το χέρι στο στόμα από συνήθεια, πράγμα που από μόνο του μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση.

Ο εξοπλισμός του μανιταροσυλλέκτη

Ένα καλά αεριζόμενο ψάθινο καλάθι, που να έχει τουλάχιστον ένα χώρισμα ώστε τα άγνωστα ή επικίνδυνα μανιτάρια να τοποθετούνται χωριστά από τα εδώδιμα.

Ένα μαχαίρι για να κόβουμε τα μανιτάρια που φυτρώνουν επάνω σε κορμούς δένδρων, καθώς επίσης να καθαρίζουμε την βάση των μανιταριών που συλλέγουμε από το έδαφος.

Ένα πινέλο κουζίνας μας είναι πολύ χρήσιμο στον καθαρισμό του καπέλου ή του ποδιού του μανιταριού από τα χώματα.

Κομμάτια αλουμινόχαρτου κουζίνας είναι απαραίτητα όταν θέλουμε να πάρουμε μαζί μας για παρατήρηση ή αναγνώριση μικρά και εύθραυστα μανιτάρια.

Ένας μεγεθυντικός φακός Χ10 μας βοηθάει στην λεπτομερή παρατήρηση του καρποσώματος

Ρυπογόνες ουσίες του περιβάλλοντος που επιβαρύνουν τα άγρια μανιτάρια. Τα αγρία μανιτάρια αναπτύσσονται σε μαλακό και πολλές φορές αφράτο έδαφος. Το έδαφος αυτό εμπλουτίζετε κάθε χρόνο με τα φύλλα των δένδρων που δέχονται ρυπογόνες ουσίες από το περιβάλλον.

Επίσης είναι γνωστό ότι τα μανιτάρια διαθέτουν μία εκπληκτική ικανότητα απορρόφησης διαφόρων ρυπογόνων ουσιών όπως το Κάδμιο, ο υδράργυρος ,ο μόλυβδος.

Μετά το πυρηνικό ατύχημα της 29/04/86 στο Tschernobyl της Ουκρανίας η επιβάρυνση του εδάφους με νέες ρυπογόνες ουσίες όπως το ραδιενεργό ισότοπο Ιώδιο 131 και το μεγάλης διάρκειας ζωής Καίσιο 137 έγινε μεγαλύτερη ειδικά σε περιοχές της Β.Ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης.

Πολλές χώρες της Ευρώπης π.χ. Γερμανία, Αυστρία, Πολωνία πραγματοποιούν εργαστηριακούς ελέγχους και μετρήσεις των πιθανών ρυπογόνων ουσιών σε διάφορα είδη άγριων μανιταριών κατά την περίοδο της συλλογής με στόχο να ενημερώσουν - προστατεύσουν τους μανιταροσυλλέκτες - καταναλωτές.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική ΤΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ εκδ. ΙΩΝ (ΣΤΕΦΑΝΟΣ Μ. ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ)

ΤΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ εκδ.ΨΥΧΑΛΛΟΥ (ΔΗΜΗΤΡΗΣ Θ. ΚΕΛΤΕΜΛΙΔΗΣ)

ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΕΙΣ εκδ. ΨΥΧΑΛΛΟΥ (ΔΗΜΗΤΡΗΣ Θ.ΚΕΛΤΕΜΛΙΔΗΣ)

ΤΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΑΥΤΟΣ Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ εκδ. ΓΑΡΤΑΓΑΝΗ (ΔΗΜΗΤΡΗΣ Θ. ΚΕΛΤΕΜΛΙΔΗΣ)

ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΕΝΑΣ ΠΑΡΑΜΥΘΕΝΙΟΣ ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ εκδ. ΚΑΠΟΝ (ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ)

ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΑΣΗ εκδ. ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (ΜΑΡΙΑ Ε. ΠΑΝΤΙΔΟΥ)

ΤΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ εκδ. Α. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ (Κ. Ζ. ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ)


Συνταγές με Μανιτάρια

Η διαιτητική αξία των μανιταριών

Τα μανιτάρια άγρια και καλλιεργημένα φημίζονται για την θρεπτική και διαιτητική αξία τους. Ολα τα είδη πρέπει να αντιμετωπίζονται με κριτήριο τα λαχανικά, διότι είναι πλούσια σε πρωτεΐνες (με υψηλή περιεκτικότητα σε απαραίτητα αμινοξέα), βιταμίνες (B, C, K) και ανόργανα στοιχεία (Φώσφορο, σίδηρο, μαγνήσιο και χαλκό) και φτωχά σε υδατάνθρακες και λίπη. Σχετικά με τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες είναι σίγουρη η συμβολή τους στην πρόληψη των ιώσεων και στην μείωση της χοληστερίνης.

Η θερμιδική τους αξία είναι χαμηλή (κοινά μανιτάρια 15-25 θερμίδες στα 100 γρ., Βωλίτης ο εδώδιμος σε φρέσκια κατάσταση 35 θερμίδες στα 100γρ.) Τα μανιτάρια χάρη στις αρωματικές και γευστικές ουσίες τους, κάνουν τα γεύματα ορεκτικά και βιολογικά αποδεκτά από τον οργανισμό μας. Εκμεταλλευόμαστε το άρωμά τους σε διάφορες σάλτσες για πρώτα πιάτα και ως γαρνιτούρες για δεύτερα. Μπορούμε να τα συνδυάσουμε με κρέμα γάλακτος ή να τα σοτάρουμε σε ελαιόλαδο ή βούτυρο.

Χρήσιμες πληροφορίες για το καθάρισμα των Μανιταριών

Αφαιρέστε το κάτω μέρος του ποδιού και καθαρίστε τα μανιτάρια με ένα μυτερό μαχαίρι, μέχρι να εξαλειφθούν όλα τα υπολείμματα χώματος. Στην συνέχεια πλύντε τα γρήγορα με άφθονο κρύο νερό και μην τα μουλιάζετε γιατί θα χάσουν το άρωμα και την γεύση τους. Επίσης μπορείτε αντί να τα πλύνετε να τα καθαρίσετε επιμελώς με ένα πινέλο ή ένα βρεγμένο πανάκι.

Χωριάτικο ψωμί με μανιταρια (4 άτομα)

. 400 γρ. μεγάλα μανιτάρια
. 1 κρεμμύδι ψιλοκομμένο (ή σκόρδο)
. Ελαιόλαδο
. 1 κουταλιά του φαγητού ψιλοκομμένο μαϊντανό
. 1 λεμόνι
. 4 λεπτές φέτες κασέρι
. 4 φέτες χωριάτικο ψωμί
Τεμαχίζετε τα μανιτάρια και τα σοτάρετε με το ψιλοκομμένο κρεμμύδι, αλατοπίπερο και ελαιόλαδο για 5 περίπου λεπτά. Στην συνέχεια προσθέτετε τον ψιλοκομμένο μαϊντανό και το λεμόνι. Αφού ψήσετε τις φέτες ψωμιού στο φούρνο όσο είναι ακόμη

ζεστές βάλτε επάνω τους τις λεπτές φέτες κασεριού για να λιώσουν.

Τέλος τοποθετήστε από πάνω τα μανιτάρια.

Είδη μανιταριών που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε :

. Αγαρικά (Champignon )
. Βωλίτες
. Πλευροτούς
Σαλάτα με μανιτάρια

. 250 γρ. μανιτάρια
. 1 μαρούλι
. 6 καρύδια
. χυμό μισού λεμονιού
. Ελαιόλαδο
Αφού καθαρίσετε τα μανιτάρια τα κόβετε σε φέτες, ανακατεύεται το κομμένο μαρούλι με τα μανιτάρια προσθέτοντας τον χυμό λεμονιού, το ελαιόλαδο και το αλάτι. Τοποθετήστε την σαλάτα στην σαλατιέρα και πασπαλίστε με τα κομματάκια καρυδιού.

Είδη μανιταριών που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε :

. Αγαρικά (Champignon )
. Καλαμαράκια (Κόπρινος ο αναμαλλιάρης)
Σαλάτα με Καίσαρες (Αμανίτης ο καισαρικός)
. 500 γρ. μανιτάρια
. 1 λεμόνι
. Παρμεζάνα
. Ελαιόλαδο
. Φύλλα ρόκας
. 4 βολβούς
Καθαρίσετε και κόψετε τα μανιτάρια σε φέτες. Απλώστε σε ένα μεγάλο πιάτο την ψιλοκομμένη ρόκα και τοποθετήστε από πάνω τα μανιτάρια και τους τεμαχισμένους βολβούς. Ραντίστε με ελαιόλαδο αλάτι, λεμόνι και αφήστε τα για 15 λεπτά στο ψυγείο. Όταν σερβίρετε την σαλάτα προσθέστε κομματάκια παρμεζάνας.

Τηγανιά με μανιτάρια (4 άτομα)
. 400 γρ. μανιτάρια
. 250 γρ. ντομάτα ψιλοκομμένη
. 30 γρ. βούτυρο
. 1 σκελίδα σκόρδο ψιλοκομμένη
. 3 αυγά
. 4 φέτες κασέρι
Πλύνετε τα μανιτάρια και κόψτε τα σε φέτες. Σοτάρετε με το βούτυρο το σκόρδο και ρίξτε στο τηγάνι τα μανιτάρια. Αφού τα τηγανίσετε 5 λεπτά προσθέστε την ψιλοκομμένη ντομάτα ανακατεμένη με τα αυγά και αλατοπιπερόστε τα.

Τοποθετήστε από πάνω το κασέρι και αφήστε τα για 5λεπτά στην φωτιά.

Είδη μανιταριών που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε :
. Αγαρικά (Champignon )
. Βωλίτες
. Πλευροτούς
. Νεραντζάκια (Κανθαρέλος ο βρώσιμος)
. Καλαμαράκια (Κόπρινος ο αναμαλλιάρης)
Βωλίτες φούρνου (4 άτομα)

. 700 γρ. μανιτάρια
. Ελαιόλαδο
. 1 κρεμμύδι ψιλοκομμένο
. 1λεμόνι
. μαϊντανός
. ψωμί τριμμένο
Πλύνετε και κόψτε τα μανιτάρια σε φέτες. Αφού τα αλατοπιπερώσετε σοτάρετε τα μαζί με το ψιλοκομμένο κεμμύδι και τον μαϊντανό. Στην συνέχεια βάλετε τα σε ένα πυρέξ και αφού τα ραντίσετε με τον χυμό του λεμονιού πασπαλίστε τα με τριμμένο ψωμί. Αφήστε τα στον φούρνο (200 βαθμούς) περίπου 10 λεπτά.

Ψητός Αδραχτίτης (Μακρολεπιότα η υψηλή) Αφαιρέστε το πόδι και τοποθετήστε το καπέλο του μανιταριού ανάποδα στη σχάρα

για να κρατάει το βούτυρο που θα του βάλετε ανάμεσα στα φυλλαράκια του.

Ψήστε το γρήγορα σε δυνατή φωτιά για να μην γίνει σκληρό.

ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΦΑΓΩΣΙΜΑ Οι περιγραφές που ακολουθούν έχουν σαν σκοπό μόνο την πληροφόρηση και δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν την αναγνώριση που θα έκανε ο εκπαιδευμένος γνώστης μανιταριών. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ Agaricus arvensis Αγαρικό το κηπευτικό Agaricus augustus Αγαρικό το μεγαλοπρεπές Agaricus campestris Αγαρικό το πεδινό Agaricus silvicola Αγαρικό το δασόβιο Aleuria aurantia Αλεούρια η πορτοκαλόχρωμη Amanita caesarea Αμανίτης ο καισαρικός Amanita crocea Αμανίτης ο κροκόχρωμος Armillaria melea Αρμιλάρια η μελιτόχρωμη Boletus aereus Βωλίτης ο μπρουντζόχρομος Boletus edulis Βωλίτης ο φαγώσιμος Calvatia utriformis Καλβάτια η φλασκοειδής Cantharellus cibarius Κανθαρέλος ο βρώσιμος Clitocybe geotropa Κλιτοκύβη η γαιοτρόπος Coprinus comatus Κόπρινος ο αναμαλλιάρης Coprinus lagopus Κόπρινος ο λαγόπους Coprinus micaceus Κόπρινος ο κοκκώδης Craterellus cornucopioides Κρατερέλλος ο χωνοειδής Fistulina hepatica Φιστουλίνα η ηπατική Hericium coralloides Ερίκιο το κοραλλοειδές Hericium erinaceus Ερίκιο το αγκαθωτό Laccaria amethystea Λακάρια η αμεθύστινη Lactarius deliciosus Λακτάριος ο νόστιμος Laetiporus sulphureus Λετίπορος ο θειαφόχρωμος Lepiota rhacodes Λεπιότα η κουρελιασμένη Lepista nuda Τριχόλωμα το γυμνό Macrolepiota procera Μακρολεπιότα η υψηλή Meripilus giganteus Μερίπιλος ο γιγάντιος Morchella conica Μορχέλλα η κωνική Pleurotus cornucopioides Πλευρωτός ο χωνοειδής Pleurotus eryngii Πλευρωτός ο ερύγγιος Pleurotus ostreatus Πλευρωτός ο οστρεώδης Ramaria botrytis Ραμάρια η τσαμπιδωτή Sarcoscypha coccinea Σαρκοσκύφη ηκόκκινη Suillus luteus Σουΐλος ο κίτρινος

ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΩΔΗ

Οι περιγραφές που ακολουθούν έχουν σαν σκοπό μόνον την πληροφόρηση και δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν την αναγνώριση που θα έκανε ένας εκπαιδευμένος γνώστης μανιταριών. ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ Agaricus xanthoderma Αγαρικό το ξανθόδερμο Amanita echinocephala Αμανίτης ο αχινικέφαλος Amanita gemmata Αμανίτης gemmata Amanita muscaria Αμανίτης ο μυγοκτόνος Amanita pantherina Αμανίτης ο πάνθηρας Amanita phalloides Αμανίτης ο φαλοειδής Amanita verna Αμανίτης ο εαρινός Amanita virosa Αμανίτης ο δυσώδης Astraeus hygrometricus Αστρείος ο υγρομετρικός Boletus erythropus Βωλίτης ο ερυθρόποδος Calocera cornea Καλοκέρας το κερατοειδές Clitocybe olearia Κλιτοκύβη η ελαιόφιλη Clitocybe rivulosa Κλιτοκύβη η αυλακωτή Coprinus picaceus Κόπρινος ο καρακαξοειδής Coriolus versicolor Κορίολος ο ποικιλόχρωμος Cortinarius traganus Κορτινάριος ο τραγίσιος Crepidotus variabilis Κρεπιδοτός ο ποικίλος Crucibulum laeve Κρουσίβουλο το λείο Fomes fomentarius Φόμης ο εύφλεκτος Oudemansiella mucida Ουδεμανσιέλλα η γλοιώδης Phallus impudicus Φαλλός ο αναίσχυντος

Μορχέλλη η Εδώδιμος, η Βασίλισσα των Μανιταριών της Άνοιξης

Είναι Κυριακή απόγευμα και βρίσκομαι στον κήπο της βίλας ενός φίλου στη Βούλα, έναν παράκτιο δήμο σε απόσταση 40 λεπτών νοτίως της Αθήνας. Ξαφνικά, με την άκρη του ματιού μου, εντοπίζω κάτι που ξεπροβάλλει από το χώμα δίπλα σε έναν από τους τοίχους του κήπου. Με ύψος πέντε έξι πόντους, σπογγώδης και παχιά, με ρίγες στο χρώμα του μελιού, της στάχτης και του κάρβουνου στεκόταν μία μοναχική μορχέλλη, η βασίλισσα των μανιταριών, ανάμεσα στο δενδρολίβανο, τη ρίγανη και το βασιλικό.

Ήταν μέσα Μαΐου και βρισκόμασταν στα μισά της εποχής της μορχέλλης, μια εποχή στην οποία οι συλλέκτες μανιταριών σε όλη την Ελλάδα έχουν το βλέμμα τους στραμμένο στο χώμα και το στόμα τους κλειστό, από φόβο μήπως και μια λέξη κομπορρημοσύνης αποκαλύψει τον μυστικό τους θησαυρό. (Η εποχή τους κρατάει λίγο, και παρά το γεγονός ότι οι μορχέλλες ξεραίνονται καλά –διατίθενται και ξερές στις υπεραγορές- το φρέσκο μανιτάρι είναι που ξυπνάει την ποιητική διάθεση σε όσους έχουν εθιστεί σε αυτό). Οι μορχέλλες -γνωστές στην καθομιλουμένη ως "κουκουμέλες", "μουρτσέκια" ή "κουζούκια"», ανάλογα με την περιοχή της χώρας που θεωρεί ο καθένας ιδιαίτερή του πατρίδα- είναι το μεγάλο δώρο της φύσης στο εαρινό τραπέζι. Το πλούσιο, γήινο άρωμά τους τις μεταμορφώνει στα καλύτερα από όλα τα άγρια μανιτάρια και τα πιο αγαπητά μετά τις τρούφες. Η ασυνήθιστη εμφάνισή τους τα κάνει ένα από τα πλέον εύκολα αναγνωρίσιμα μανιτάρια που υπάρχουν.

Στην Ελλάδα υπάρχουν 150 εδώδιμα είδη μανιταριών, από τα πιο κοινά μανιτάρια των αγρών μέχρι και (σύμφωνα με ορισμένες πηγές) τις σπάνιες τρούφες που αναπτύσσονται κάτω από το χώμα. Οι μορχέλλες είναι κατά πολύ οι πιο νόστιμες και διαδεδομένες. Υπάρχουν τέσσερις ντόπιες ποικιλίες: Morchella conica, που απαντάται συχνότερα, η M. Esculenta, η M. Elata και η M. Vulgaris. Ευδοκιμούν σε ζεστές περιοχές, ιδιαίτερα μετά από εαρινές περιόδους μεγάλης βροχόπτωσης, και αναπτύσσονται σχεδόν παντού, σε βουνοπλαγιές και παρειές λόφων, σε δάση, κάτω από θάμνους, σε αγρούς και κάμπους, σε κήπους, πάρκα και σπηλιές.

Τα μανιτάρια είναι άφθονα και φαινομενικά απανταχού παρόντα. Παρόλ’ αυτά είναι δύσκολο να τα εντοπίσεις. Όπως και οι χαμαιλέοντες έτσι κι αυτά εξομοιώνονται με το περιβάλλον τους. Τα ξεθωριασμένα χρώματά τους τούς εξασφαλίζουν μία τόσο τέλεια παραλλαγή, που μπορείς πολύ εύκολα να προσπεράσεις μια συστάδα από τέτοια μανιτάρια χωρίς να τα παρατηρήσεις. Αν όμως βρίσκεσαι σε εγρήγορση μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά μπροστά σου μία μορχέλλη. Στη συνέχεια θα αποκαλυφθούν και οι γείτονές της, μια αποικία ολόκληρη που περιμένει κάποιον να τη συλλέξει. Για όσους την αναζητούν, η μορχέλλη αποτελεί πραγματική επιβράβευση και η αφοσίωση των ένθερμων οπαδών της είναι θρυλική.

Μια προειδοποίηση: οι νεοφώτιστοι πρέπει να προσέξουν – κατά την αναζήτηση της μορχέλλης μη ρωτήσετε ποτέ έναν πεπειραμένο επαγγελματία συλλέκτη πού βρίσκει τον θησαυρό του, γιατί είναι σαν να ρωτάτε έναν ψαρά πού είναι ο αγαπημένος του ψαρότοπος.

Πως να αναγνωρίσετε μία μορχέλλη

Οι Μορχέλλες έχουν ασυνήθιστη εμφάνιση. Το πιλίον τους είναι σπογγώδες και στηρίζεται σε έναν άχρωμο, κούφιο πόδα. Αυτό το σπογγώδες πιλίον έχει στίγματα και βαθιές αυλακώσεις. Το πιλίον της πραγματικής μορχέλλης εδράζεται άμεσα στον εύθρυπτο πόδα, ο οποίος στη βάση του πιλίου έχει άσπρο ή κιτρινωπό χρώμα. (Μερικά υποείδη, ιδιαίτερα τα ελληνικά, είναι μαύρα). Τόσο το πιλίον όσο και ο πόδας είναι κούφια και αυτό αποτελεί κριτήριο ότι πρόκειται για ακίνδυνο εδώδιμο μανιτάρι. Αν η μορχέλλη κοπεί στη μέση τότε το κούφιο εσωτερικό της γίνεται άμεσα ορατό. (Αν είναι συμπαγής, τότε αποφύγετέ την). Αν και οι πραγματικές μορχέλλες είναι εν γένει εύκολο να διακριθούν από τα υπόλοιπα μανιτάρια, μερικές φορές τις μπερδεύουν με αυτό που οι συλλέκτες μανιταριών ονομάζουν ψευδομορχέλλη (Gyromitra esculenta). Η ψευδομορχέλλη έχει πιλίον που είναι μαλακό και ζαρωμένο ή αυλακωμένο όπως ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Συχνά έχει το σχήμα σέλας και δεν έχει ποτέ στίγματα. Μία ακόμη κρίσιμη διαφορά είναι ότι το πιλίον μιας πραγματικής μορχέλλης συνδέεται άμεσα με τον πόδα. Στις ψευδομορχέλλες, το πιλίον κρέμεται σαν φούστα από τον πόδα με τον οποίον συνδέεται στην κορυφή του. Παρόλ’ αυτά η πραγματική μορχέλλη είναι εύκολο να αναγνωριστεί. Ακόμα και οι αρχάριοι θα δυσκολευτούν να μην την αναγνωρίσουν ή να τη μπερδέψουν.

Πώς να μαγειρέψετε και να καθαρίσετε μία μορχέλλη

Χρησιμοποιήστε μόνο όσο νερό είναι απαραίτητο για να καθαρίσετε τις βαθιές αυλακώσεις από το χώμα και τις πετρούλες που έχουν παγιδευτεί εκεί. Όταν τις ετοιμάζετε, η γεύση τους πρέπει, όπως και με όλα τα φαγητά, να ενισχυθεί και όχι να καλυφθεί. Οι έλληνες γνώστες σοτάρουν γενικά αυτά τα υπέροχα μανιτάρια με λίγο ελαιόλαδο, απολαμβάνοντας το άρωμά τους που γεμίζει το δωμάτιο, θυμίζοντας τη μυρωδιά του νωπού, υγρού χώματος. Πράγματι, είναι πεντανόστιμες ακόμα και όταν έχουν απλώς σοταριστεί, αλλά συνδυάζονται καλά και με αβγά, πατάτες και ως συνοδευτικά σε κρέας ή ψάρι.

· Μορχέλλη η Εδώδιμος, η Βασίλισσα των Μανιταριών της Άνοιξης http://clubs.pathfinder.gr/LEFKOHORI/333384

Τετάρτη 17 Απριλίου 2013

τσοπάνος

Ένας τσοπάνος αφηγείται…http://galaktokomika.blogspot.gr/2013/04/blog-post_16.html


«Ένας τσοπάνος αφηγείται…», στην προκειμένη περίπτωση ο Ξηρομερίτης Νίκος Αγγέλης. Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στον «Αιτωλοακαρνανικό Τύπο». Εμείς το βρήκαμε σε χωριάτικο  ιστολόγιο «Λευκαδίτικα Νέα…» απ’ όπου και το αναδημοσιεύουμε.




Ο Λάκης Κολυβάς (Μπερδεμπές) όταν σε μεγάλη ηλικία εγκατέλειψε τους Σκάρους και έκανε τον τσοπάνο χαμηλώτερα, στο χωριό Κολυβάτα (Πηγή: Εφημερίδα «Καθημερινή», αν δεν απατώμαι, από ένα αφιέρωμα για την Λευκάδα)
Ο Λάκης Κολυβάς (Μπερδεμπές) όταν σε μεγάλη ηλικία εγκατέλειψε τους Σκάρους και έκανε τον τσοπάνο χαμηλώτερα, στο χωριό Κολυβάτα (Πηγή: Εφημερίδα «Καθημερινή», αν δεν απατώμαι, από ένα αφιέρωμα για την Λευκάδα)
Παράλληλες διαδρομές με πολλούς άλλους, εδώ στον τόπο μας… Αφηγητής θα μπορούσε κάλλιστα να ‘ναι ο κάθε ένας τσοπάνος της ορεινής Καρυάς. Δεν θα άλλαζαν και πολλά πράγματα, ούτε καν η «τσοπάνικη ορολογία» , μόνο τα τοπωνύμια.

======================================================

Νίκος Δ. Αγγέλης
Νίκος Δ. Αγγέλης
Πρόκειται για την ιστορία ζωής του Νικολάου Αγγέλη, ο οποίος γεννήθηκε στα Βλυζιανά, ένα ορεινό χωριό του Ξηρομέρου. που εκείνη την εποχή είχε σημαντική κτηνοτροφία. Παιδί μιας πολύτεκνης οικογένειας, που είχε άλλα τέσσερα παιδιά, αναγκάστηκε από νωρίς να βγει στη βιοπάλη. Από τα εφτά του χρόνια ακολούθησε τον πατέρα του στο κοπάδι με τα γίδια, κοντά στα οποία θα περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του.
Ας «ακούσουμε» όμως τον ίδιο, καθώς ξετυλίγει το νήμα της ζωής του: «Είχε ανάγκη ο πατέρας μ’ για να τόνε βοηθήσω και με πήρε στα πράματα. Βοήθαγα τον πατέρα μ’ όσο μπορούσα. Γένναε η γίδα, την έπαιρνα, την πήγαινα στο μαντρί τ’ς, να τ’ς δώσω να φάει, να νε βάλω σε απόγονο για να μην κρυώνει…».

Έτσι, ενώ ήταν καλός μαθητής και αγαπούσε τα γράμματα, δυστυχώς αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο και να γίνει τσοπάνος. «Έβγαλα την εβδόμη τάξ’ τ’ Δημοτικού» λέει. Και θυμάται τότε που έγραφε στην πλάκα με το κοντύλι… Τόχει καημό, που δεν μπόρεσε να συνεχίσει το σχολείο, να μάθει γράμματα: «θα νάχα κι εγώ τα μάτια μ’ ανοιγμένα, αλλά ας όψεται η ανάγκη!» μονολογεί με παράπονο. Εφτάχρονο παιδί ενώ η θέση του ήταν στο σχολείο, αυτός παίρνει το δρόμο για το βουνό και τη στάνη, κοντά στον πατέρα του αρχικά, όπως αναφέραμε, και μόνος στη συνέχεια, αφού ήταν ο μεγαλύτερος της οικογένειας και επωμίστηκε την ευθύνη του κοπαδιού.
Από νωρίς λοιπόν μαθαίνει να φτιάχνει μαντριά για τα γίδια του, καλύβα για τον ίδιο, να τυροκομίζει κ.ά. «Για τα μαντριά διαλέγαμε τόπο νάναι προσήλιο, νάναι απόγονο, για να μην κρυώνε τα πράματα, γιατί τότε δεν ήτανε η εξέλιξη η σημερινή. Φτιάχναμε τα μαντριά με κλαριά, να μην περάει το κρύο, με ψαθιά, με φτέρες. Μετά καταλήξαμε στα τσίγκια. Τώρα είναι όλα στεγασμένα σε τσίγκια…». Αναφέρεται, στα διάφορα είδη μαντριών, που χρησίμευαν αντίστοιχα για τα στέρφα, τα γαλάρια και τα κατσίκια. «Ο τσάρκος ήτανε που μπαίνανε τα κατσίκια μέσα και μαζευόντανε και κοιμόντανε μοναχά τ’ς. Β’ζαίνανε τ’ς μανάδες τ’ς και μετά τα χωρίζαμε και τα βάζαμε μέσα τα κατσίκια στον τσάρκο, χωριστό δωμάτιο δηλαδή».



Παλιά ο τσοπάνος ήταν αναγκασμένος να μένει και τη νύχτα στη στάνη, αφενός για να προστατεύει το κοπάδι του από διάφορους κινδύνους και αφετέρου, γιατί δεν υπήρχε η δυνατότητα γρήγορης μεταφοράς του στο χωριό, λόγω έλλειψης αγροτικών αυτοκινήτων. Γι’ αυτό κατασκεύαζε ένα χώρο, όπου διέμενε ο ίδιος, αλλά και η οικογένειά του πολλές φορές. Η καλύβα, όπως ονομάζονταν η τσοπάνικη κατοικία, κατασκευαζόταν από ξύλα, κλαριά, ψαθιά, φτέρες που με μαστοριά χρησιμοποιούσε ο ίδιος ο τσοπάνος σε συνεργασία με άλλους. Εκεί μέσα τοποθετούσε ένα πρόχειρο νοικοκυριό και τα σύνεργα που απαιτούνταν για τις ανάγκες του. Τις κρύες νύχτες του χειμώνα στη μέση της καλύβας άναβε φωτιά για να ζεσταθεί, να πυρώσει καμιά φέτα ψωμί ή να βράσει ένα κατσαρόλι γάλα για να κάνει μια χορταστική τριψάνα.

Η ζωή του τσοπάνου ήταν πολύ δύσκολη τότε, αφού ήταν υποχρεωμένος να είναι ολημερίς κοντά στο κοπάδι του, εξαιτίας του φόβου των λύκων, αλλά και των ζωοκλεφτών της εποχής. Το καλοκαίρι τον έλιωνε το λιοπύρι και το χειμώνα το κρύο, οι βροχές και τα χιόνια: «Η πιο δύσκολη εποχή για το τσοπάνο ήτανε ο χειμώνας, πόκανε κρύα και βροχές και πάηνε όλο βρεμένος και κρυωμένος, γιατί τότε δεν ήτανε τα σημερινά μέσα, ήταν φτώχιες,..». Για να προστατευτεί από την παγωνιά και τις φοβερές νεροποντές του χειμώνα ντυνόταν με χονδρά μάλλινα ρούχα: «Ντυνόμασταν βαριά, είχα κάπα απ’ τα ίδια τα τραγόμαλλα, π’ κουρεύαμε τα γίδια. Φκιάνανε κάπες, π’ διώχν’ το νερό και δε σε πιρουνιάζει μέσα, γιατί το τραγόμαλλο, που λέμε εμείς, είναι μοναδικό, για να φεύγει το νερό. Πέφτει η σταλαματιά στην τρίχα και φεύγει. Λίγο μαλλί από πρόβατο βάναμε μέσα, να μην είναι σκέτο τραγόμαλλο… έρχονταν ειδικοί, αυτοί που περπατάγανε και ράβανε κάπες στους τσοπάνηδες. Ραφτιάδες τ’ς λέγανε…».

Ως τσοπάνος είχε πάντα μαζί του την αγκλίτσα στο χέρι και το σακκούλι στον ώμο του. Μέσα στο σακούλι έβαζε το ψωμί τυλιγμένο στο «τβαέλι» (πετσέτα), το τυρί στον τυρολόγο και ένα παγούρι με νερό. Το ψωμοτύρι ήταν η βασική διατροφή του. Επίσης κουβαλούσε και τα σύνεργά του, για να πελεκίσει κανένα ξύλο, όταν του δίνονταν η ευκαιρία. Έφτιαχνε αγκλίτσες, ρόκες, αδράχτια, κουτάλες και άλλα ξύλινα αντικείμενα.
Ο ίδιος άρμεγε τις γίδες του και η νοικοκυρά από κοντά στη στρούγκα «τις κένταγε», τις χτυπούσε δηλαδή ελαφρά με ένα ξύλο, για να περνάνε μία-μία μπροστά στο στρουγγόλιθο, που κάθονταν αυτός για να τις αρμέξει. Μετά τυροκομούσαν το γάλα. Έκαναν τυρί για να πληρώσουν τα λιβαδιάτικα, να γεμίσουν τα βαρέλια τους, να πουλήσουν και μια ποσότητα για να βγάλουν κάποια έξοδά τους.


Ήθελα να ‘μουν τσέλιγκας να ‘μουν κι ένας σκουτέρης

Να πάω να ζήσω στο μαντρί, στην ερημιά, στα δάση,

Να ‘χω κοπάδι πρόβατα να ‘χω κοπάδι γίδια,

Κι ένα σωρό μαντρόσκυλα, να ‘χω και βοσκοτόπια,

Το καλοκαίρι στα βουνά, και το χειμώνα στους κάμπους.

Να χω από πάλιουραν βορό και στρούγκα από ροδάμι

να ‘χω και σε ψηλή κορφή καλύβα από ρουπάκια

να ‘χω και με βοσκόπουλα σε κάθε σκάρον γλέντι,

να ‘χω φλογέρα να λαλώ, ν’ αντιλαλούν οι κάμποι…
Ολημερίς ακολουθώντας το κοπάδι στη βοσκή, γύρναγε τόπους και ραχούλες στα Βλυζιανά αρχικά και στο Μαχαιρά αργότερα, όταν με την οικογένειά του εγκαταστάθηκε εκεί. «Βίτσι, Ξοβούνι, Βρίστιανα, Αναβρυσιές, Μοναστράκια… τάχω περπατήσει αυτά…» λέει, καθώς θυμάται τις ατέλειωτες διαδρομές του στις βουνοκορφές του Ξηρομέρου.

Στα ζώα, για να τα ακούει, αλλά και για να τα καμαρώνει με την «αρματωσιά» τους, όπως λέει χαρακτηριστικά, κρεμούσε κύπρια και κουδούνια, που κατασκεύαζαν οι κουδουνάδες, με ωραίο ήχο, τα οποία τα περνούσε σε φαρδιές λουρίδες ή σε ξύλινα στεφάνια, που έφτιαχνε ο ίδιος. Προσπαθούσε να συνδυάζει αρμονικά τους ήχους των κουδουνιών ώστε αυτή η «ζυγιά», να δίνει μια υπέροχη μουσική αρμονία, που ακόμα αντηχεί στα αυτιά του ζωντανεύοντας μνήμες από το παρελθόν… Όταν πούλησε τα κοπάδια, κράτησε τα κουδούνια και με πόνο τα κρέμασε στο υπόγειο του σπιτιού του, θέλοντας να τα βλέπει που και που, να τα βροντάει ρυθμικά και να ακούει τον «αχό» τους. Είναι τα θυμητάρια της τσοπάνικης ζωής του, τα κουδούνια, η γκλίτσα, το σακκούλι, οι λιγοστές φωτογραφίες και μαζί οι πάμπολλες αναμνήσεις… «Αύριο να με θμήσεις, να σε κατεβάσω κάτ’ στο υπόγειο, να ακούσεις «τη ζυγιά» πόχω κρεμασμένη εκεί κατ’!» λέει με συγκίνηση καθώς αφηγείται.

Στη συνέχεια αναφέρεται και στις αρρώστιες που πάθαιναν τα γίδια του και στα γιατρικά με τα οποία τις αντιμετώπιζε τότε, που δεν υπήρχαν τα εμβόλια και τα φάρμακα, όπως σήμερα. Λέει ακόμα ιστορίες για λύκους, τσακάλια, αλεπούδες και φίδια… Αναφέρεται στις μαντείες και τα μελλούμενα, που έδειχναν τα σημάδια πάνω στην πλάτη του σφαχτού όταν έψηναν. Ήξερε να «διαβάζει» την πλάτη και να ερμηνεύει τα σημάδια της, για τον νοικοκύρη, τη νοικοκυρά, το κοπάδι και συνεχίζει την αφήγησή του αναφερόμενος στους νόστιμους μεζέδες που έφτιαχνε, δηλ. το κοκορέτσι, το σπληνάντερο και τα φρυγαδέλια.
Όταν ρωτιέται πόσες ώρες εργάζονταν απαντάει: «Δεν είχε ωράριο ο τσοπάνος. Δούλευε από νύχτα σε νύχτα τότε». Έφευγε από τα χαράματα και γύριζε στην καλύβα ή στο σπίτι του, νύχτα, σκοτάδι. Ούτε γιορτή, ούτε αργία υπήρχε γι’ αυτόν. Ειδικά όταν δεν είχε κάποιον να τον αντικαταστήσει. «Τα πράματα σε ήθελαν μέρα νύχτα κοντά τ’ς. Δύσκολα χρόνια παιδί μ’. Να βρέχει, να ρίχνει «τουρλάπ’» κι να λες Θεέ μ’! Να σμίγει ου ουρανός με τη γη! Τι έχει περάσ’ ετούτο το κορμί, τόσα χρόνια ξωμάχος!».
Εδώ κάνει μια παύση κι ύστερα συνεχίζει: «Τώρα δόξα τω Θεό, περνάω καλά γεράματα. Είμαι κοντά στα παιδιά μ’ και τα ‘γγόνια μ’. Έχω καλά παιδιά. Πήρα και χρυσή νύφη. Θέλω να τα ‘φήσω πίσω μ’ και να προκόβνε. Νάχνε την ευχή μ’ τα παιδιά μ’: ο Τάκης, η Μαρία, η Κική και τ’ αγγόνια μ’: η Μαρίνα, η Ρηνούλα, η Χαρούλα και ο Νικόλας μου., Έχει ιδιαίτερη αδυναμία στο μικρό εγγόνι που φέρει και το όνομα του. «Και ‘γω να φύγω για το τελευταίο ταξίδι μου, έτσ’ όπως είμαι, στα ποδαράκια μ’. Τίποτ’ άλλο δε θέλω…»
Μαρία Αγγέλη
πηγή ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

Σάββατο 13 Απριλίου 2013

κοτες και φυλες

Ελληνικές φυλές κότας

Ι. Σκουφάτες ή Κατσουλιέρες ή Κατσουλάτες ή Κουκουλάτες:
Στις φωτογραφίες βλέπω συνολικά 3 κότες με σκουφί.
© Αποστόλης Τζογάνης
Α. Μία λαθουράτη, πολύ ωραίο δείγμα που φέρει σκουφί, το οποίο καλύπτει μόνο το μέτωπο και την κορόνα, είναι πιο φουντωτό (στην κορόνα) και όρθιο (στο μέτωπο) και σχηματίζεται από πολύ μικρά πούπουλα. Το σκουφί επίσης καλύπτει ελαφρώς ή έρχεται στο επίπεδο του άνω μέρους των ματιών. Τα λειριά της είναι μικρού μεγέθους και ο σωματότυπός της φαίνεται να είναι μετρίου μεγέθους.
Β. Μία κοκκινοκαφέ που κλωσσάει, πολύ τυπικό δείγμα όρνιθας. Χαρακτηριστικά είναι τα μαύρα στίγματα που φέρουν τα καλυπτήρια του λαιμού και μάλλον το μαύρο φρύδι. Η ουρά φαίνεται να είναι κοντή με την πρώτη ματιά. Δε ξέρω αν είναι λόγω του τελάρου πατημένη ή κομμένη. Τα λειριά είναι μετρίου μεγέθους. Ο σωματότυπός της είναι μιας κανονικής κλασσικής κότας, δηλαδή μετρίου προς μεγάλου. Όσον αφορά το σκουφί, καλύπτει το μέτωπό της, την κορόνα και απ’ ότι φαίνεται και το πίσω μέρος του κρανίου. Σχηματίζεται από πούπουλα πιο μεγάλα απ’ ότι στην λαθουράτη και η φορά τους προς τα πίσω, τα κάνει να καλύπτουν ομοιόμορφα το ένα με το άλλο, με αποτέλεσμα να σχηματίζουν μία μπάλα και όχι φούντα όπως στην λαθουράτη.
Γ. Μία λευκή με καφέ κυρίως στίγματα σε διάφορα σημεία του σώματός της, που θυμίζουν light Brahma στην κατανομή τους. Είναι μία μεγάλου μεγέθους και «βαριά» κότα, τουλάχιστον σε σχέση με τις άλλες δύο και κυρίως την λαθουράτη. Έχει μετρίου μεγέθους λειριά και κανένα ιδιαίτερο -απ’ όσο φαίνεται σε μία φωτογραφία- χαρακτηριστικό, πέραν του σκουφιού. Το σκουφί δείχνει μεγαλύτερο απ’ των άλλων δύο με διαφορετικό στυλ στην φορά των φτερών. Ναι μεν έχουν φορά προς τα πίσω, όπως στην καφεκόκκινη, αλλά δεν καλύπτουν το ένα το άλλο ομοιόμορφα και σχηματίζουν μικρές «άκρες», αυτό οφείλεται στον διαφορετικό τύπο φτερών. Τα πούπουλα που σχηματίζουν το σκουφί της είναι πιο μικρά και πιο λεπτά κι’ έτσι δεν αλληλοκαλύπτονται πλήρως οι άκρες τους. Το αποτέλεσμα είναι να έχει ένα τύπο σκουφιού μεταξύ λαθουράτης και καφεκόκκινης, δηλαδή σαν φουντωτή μπάλα. Τέλος, το σκουφί της, καλύπτει μεγαλύτερο μέρος του κεφαλιού απ’ ότι στις άλλες δύο, αυτό συμβαίνει γιατί απ’ ότι φαίνεται τα πίσω φτερά του κεφαλιού είναι «ριχτά» και καλύπτουν σημεία που στις άλλες δύο δεν καλύπτονται, λόγω του διαφορετικού τύπου πούπουλων.
Σαν τελικό γενικό συμπέρασμα, μπορώ να πω, πως ο τύπος και το στυλ του σκουφιού είναι παρόμοιο και στις τρεις. Αυτά που ανέφερα ανωτέρω είναι λεπτομέρειες για το καθένα σκουφί, ώστε να γίνουν κατανοητές οι διαφορές αυτών. Γενικώς έχω δει σκουφιά σε διάφορες κότες άλλων περιοχών και κάποια διαφέρουν κατά πολύ απ’ ότι σ’ αυτές.

ΙΙ. Σκουφάτος κόκορας:
Μία φωτογραφία δείχνει έναν καφεκόκκινο κόκορα με σκουφί.
Φωτό Α (© Αποστόλης Τζογάνης)                Φωτό Β (© Απόστολος Χριστόπουλος)
Το δείγμα φέρει ριχτό και μεγαλύτερο σκουφί (φωτό Α) απ’ ότι σε άλλους σκουφάτους κοκόρους που έχω δει (φωτό Β). Τον σκουφάτο κόκορα στην Β φωτογραφία τον είχα βρει στο χωριό Άγιος Νικόλαος κοντά στο Καρπενήσι, έχει καταγωγή από την Παλαιοκατούνα (ή Άγιος Προκόπιος) Ευρυτανίας και είναι βγαλμένος από κλώσσα, διασταυρωμένη με σκουφάτο-σκαλτσουνάτο κόκορα Φθιωτικής καταγωγής. Είναι πιθανόν και αυτός του Αγρινίου να είναι ντόπιος λόγω των χαρακτηριστικών του (λειριά και σκουφί). Περαιτέρω σχόλια δεν μπορώ να κάνω, π.χ. όπως για τον σωματότυπό του ή για νύχια του, διότι δεν έχω πλήρη εικόνα του πουλιού σε όρθια στάση. Απ’ όσο φαίνεται πάντως δείχνει να είναι μεγαλόσωμος και έστω από δύο δάχτυλα που διακρίνονται η άποψή μου για ντόπιος ενισχύεται. Τα δάχτυλα σε αυτούς του εμπορίου και στους βελτιωμένους είναι κατά κανόνα πιο χοντρά και μεγάλα, αυτός φαίνεται να έχει πιο λεπτά δάχτυλα και υγιή. Τα νύχια του δείχνουν πως το πουλί ζει εκτός κοτετσιού (εννοώ δεν είναι κλεισμένος όλο το 24ωρο εκεί) και κλούβας, οπότε πιθανόν να προέρχεται από κλώσσα και όχι από φορτηγό.
ΙΙΙ. Ντόπια Καφεκόκκινη πιτσιλωτή:
 Κάποιες φωτογραφίες δείχνουν μία κότα μόνη της, η οποία θα μπορούσε να είναι ντόπια, λόγω του χρωματισμού τους. Επικρατεί, στο μεγαλύτερο μέρος του σώματός της, το καφεκόκκινο σε διάφορες αποχρώσεις, ο κιτρινοκαφέ λαιμός και το καφεμαύρο στο υπογάστριο, στα πλευρά και στα κάτω καλυπτήρια της ουράς. Τα περισσότερα από τα πούπουλά της είναι δίχρωμα ή με μαύρες κυρίως πιτσιλιές και γραμμές, με χαρακτηριστικότερα τα καλυπτήρια της φτερούγας, που έχουν κατά μήκος του καλαμιού ανοιχτόχρωμη κιτρινοκαφετιά γραμμή και τα καλυπτήρια του λαιμού που έχουν μαύρο περίγραμμα. Τα καφεκόκκινα άνω καλυπτήρια της ουράς επίσης, έχουν πολλές μικρές μαύρες πιτσιλιές. Η κότα πρέπει να είναι αρκετά υγιείς και ζωηρή, απ’ την ανησυχία που δείχνει στις φωτογραφίες. Τα λειριά της είναι μεγάλα και το επάνω μονό, όπως δηλαδή σε πολλές κλασσικές κότες. Τα χρώματα και η ζωηράδα της είναι στοιχεία ενίσχυσης υπέρ ντόπιας κότας. Ο σωματότυπός της δεν δείχνει εκ πρώτης όψεως για ντόπια, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποκλειστεί η περίπτωση, διότι ο τρόπος εκτροφής της μπορεί να την έφερε σε μια τέτοια εξέλιξη.

IV. Μπουθούνες Μερικές φωτογραφίες, δείχνουν 6-7 κότες μπουφούνες.
(© Αποστόλης Τζογάνης)
Α. Δύο λευκές μπουφούνες μαζί και ίσως και μία τρίτη να διακρίνεται στο αριστερό μέρος της αρχικής φωτογραφίας. Αυτή η σπάνια ομοιογένεια λευκής μπουφούνας είναι πάρα πολύ ιδιαίτερη και εάν όντως προέρχονται από αυτόχθονο πληθυσμό είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί τότε μιλάμε για μία σίγουρα ντόπια φυλή/ράτσα. Καλό θα ήταν εδώ, να γίνει περαιτέρω έρευνα ώστε να μάθουμε λεπτομέρειες για τον πληθυσμό αυτό, εάν δηλαδή είναι ντόπιος, από πού προέρχεται, εάν αυτές της φωτογραφίας είναι από κλώσσα και εάν υπάρχει κόκορας και αν είναι δυνατή η φωτογράφησή του, όπως και καλό θα ήταν να φωτογραφηθεί όλο το κοτέτσι μαζί για συγκρίσεις, ασχέτως τα χρώματα και τους τύπους των υπόλοιπων ορνίθων που ζουν μαζί με αυτές. Ο τύπος αυτός έχει την μεγαλύτερη ομοιογένεια σε σύγκριση με τις υπόλοιπες κότες που έχει φωτογραφήσει ο Αποστόλης. Τα «γένια» τους δείχνουν να είναι φουντωτά, μικρά προς μέτρια και να καλύπτουν αυτιά, πιγούνι και το ανώτερο τμήμα του λαιμού. Το μόνο σχόλιο που μπορώ επιπλέον να κάνω είναι για τα λειριά, δεν ξέρω εάν η σχεδόν παντελής έλλειψη λειριών οφείλεται σε χαρακτηριστικό της φυλής ή στην ηλικία των ορνίθων (να είναι δηλαδή πουλάδες στην φωτογραφία), είναι κάτι που χρειάζεται κι’ αυτό περαιτέρω ψάξιμο και εάν είναι νεαρά θα ήταν χρήσιμο να φωτογραφηθούν μετά την ενηλικίωσή τους, ώστε να δούμε πως θα εξελιχθούν. Η σχεδόν έλλειψη λειριών, τις κάνει να μοιάζουν περισσότερο με περιστέρια, παρά με κότες. Για τον σωματότυπο ή άλλα χαρακτηριστικά δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη, διότι δεν έχω ολοκληρωμένες φωτογραφίες, ίσως να είναι μετρίου μεγέθους όρνιθες.
Β. Λευκή μπουφούνα που φαίνεται στην δεύτερη κατά σειρά κατωτέρω φωτογραφία, της πρώτης σειράς. Απ’ ότι καταλαβαίνω από τις φωτογραφίες, πρόκειται μάλλον για διαφορετικό άτομο απ’ τις υπόλοιπες λευκές (στις ολόλευκες δεν φαίνονται λειριά και στην λευκοκαφέ ξεχωρίζουν έντονα τα «αυτιά»). Θα μπορούσε να είναι όμως και το ίδιο άτομο με αυτό που φαίνεται στην κάτω σειρά φωτογραφιών, η μη καθαρότητα της φωτογραφίας δυσκολεύει να το διακρίνω ακριβώς. Παρ’ όλα αυτά θα την σχολιάσω ξεχωριστά. Το πάνω λειρί κατ’ αρχάς μοιάζει να είναι διπλό και πάρα πολύ κοντό. Δεν μπορώ όμως να καταλάβω αν πρόκειται για νεαρή κότα ή ενήλικη, οπότε δεν κάνω επιπλέον σχολιασμούς επ’ αυτού. Για τα «γένια» βλέπω διαφορές ως προς τις προηγούμενες μπουφούνες, ως προς το μέρος των τμημάτων που καλύπτουν και ως προς το μέγεθός τους. Δεν είναι πολύ φουντωτά, καλύπτουν το πιγούνι, ίσως λίγο μεγαλύτερο μέρος του λαιμού και ελαφρώς τα αυτιά. Δεν υπάρχει ολόσωμη φωτογραφία της, αλλά δείχνει να είναι μετρίου προς μεγάλου μεγέθους όρνιθα. 
Γ. Στην κάτω σειρά φωτογραφιών βλέπω μία κότα η οποία κατά πάσα πιθανότητα είναι το ίδιο άτομο, καλό θα ήταν να γίνει μία διευκρίνιση. Θα σχολιάσω τις φωτογραφίες ως ένα άτομο. Γενικώς έχει χαρακτηριστικά που ομοιάζουν αρκετά με την προηγούμενη λευκή που σχολίασα (υπάρχει ομοιογένεια ή πρόκειται για το ίδιο πουλί). Ξεκινώντας από τα λειριά βλέπω κι’ εδώ διπλό το άνω λειρί, πολύ κοντό και συμπαγές, τα κάτω λειριά είναι μετρίου προς μικρού μεγέθους. Πρόκειται για ενήλικη πιθανώς όρνιθα, μεγάλου μεγέθους και «βαρύ» σωματότυπου. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της που «βγάζει μάτι», είναι τα κάπως πιο αρρενωπά χαρακτηριστικά της, μιλάω δηλαδή για τα μακριά φτερά στο λαιμό (κυρίως αυχένα) και τα μακριά και «ριχτά» φτερά στην πλάτη, τα οποία θυμίζουν κόκορα! Δε νομίζω να είναι κόκορας? Αν είναι κόκορας, τότε είναι πολύ ιδιαίτερος. Τα «γένια» δεν είναι φουντωτά, φαίνεται να καλύπτουν μικρό τμήμα των αυτιών και του πιγουνιού, αλλά μεγάλο τμήμα του λαιμού της. Σχετικά με τον χρωματισμό της, είναι ιδιαίτερος, κυριαρχεί το άσπρο στο μεγαλύτερο μέρος του σώματος, τα καλυπτήρια της φτερούγας είναι καφέ ή δίχρωμα καφέ - λευκό και καφέ - ωχρό, με το καφέ να εμφανίζεται ως κύριο χρώμα των καλυπτήριων και το λευκό ή ωχρό ως περίγραμμα σε αυτά. Τα καλυπτήρια του λαιμού και της πλάτης είναι πιο ωχρά και η ουρά, λευκή με «ελαφρές» μαύρες πιτσιλιές.  Δ. Η μαύρη μπουφούνα που δείχνουν δύο φωτογραφίες υποθέτω πως είναι το ίδιο άτομο. Μία πολύ ωραία τυπική μαύρη όρνιθα, μάλλον γυαλιστερή, που στον ήλιο πρασινίζει και φέρει λίγα καφεκίτρινα στίγματα στο λαιμό, ίσως και στο μέτωπο. Το άνω λειρί είναι πολύ κοντό και μάλλον διπλό, ενώ τα κάτω λειριά απουσιάζουν. Σίγουρα πρόκειται για ενήλικη κότα, μετρίου προς μεγάλου μεγέθους. Τα πόδια της δεν διακρίνονται, αλλά υποψιάζομαι πως είναι μαύρα. Τα «γένια» είναι στο ίδιο χρώμα με την κότα δείχνουν αρκετά φουντωτά και καλύπτουν τα αυτιά, μάλλον το πιγούνι και το άνω μέρος του λαιμού. Η μπουφούνα αυτή, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες μπουφούνες φαίνεται να έχει τα περισσότερα και πιο φουντωτά «γένια».  ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Καλό θα ήταν να γίνει διευκρίνιση στο αν όλες αυτές οι όρνιθες προέρχονται από το ίδιο κοτέτσι ή διαφορετικά. Σε περίπτωση που προέρχονται από διαφορετικά θα πρέπει να δούμε αρχικά εάν συγγενεύουν μεταξύ τους και σε τι αποστάσεις βρίσκονται τα κοτέτσια. Σε περίπτωση που είναι επίσης από διαφορετικά κοτέτσια, θα πρέπει να αναφερθούν οι περιοχές, ώστε να έχουμε μία εικόνα της γεωγραφικής εξάπλωσής τους και κατανομής τους στην περιοχή.
V. Ντόπια κολυβί όρνηθα.
(© Αποστόλης Τζογάνης)
Στην φωτογραφία με την μαύρη μπουφούνα, ποζάρει και μία όρνιθα πολύ ιδιαίτερου χρωματισμού, ανοιχτού γκρίζου - μολυβί με καφεκόκκινο λαιμό. Ο χρωματισμός της είναι που την κάνει πολύ ιδιαίτερη, μιας και τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά της (λειριά, σωματότυπος κ.λπ.) θυμίζουν μία πολύ τυπική όρνιθα. Ο σωματότυπος θυμίζει αρκετά κότα εκτροφείου, δεν αποκλείεται να είναι ντόπια και οι συνθήκες ζωής των προγόνων της να εμφάνισαν μία τέτοιου είδους εξέλιξη. Πολύ πιθανόν να προέρχεται από πεδινή ή ημιορεινή περιοχή και οι περισσότερες ώρες της να περνούν σε κοτέτσι. Τα σχόλια αυτά ταιριάζουν και στην καφεκόκκινη πιτσιλωτή που σχολίασα πιο πάνω, διότι ο σωματότυπός τους μοιάζει αρκετά.

VI.   Μαύρος κόκορας κε ωχροκίτρινο λαϊκό:
Φωτό Γ (© Βλάσσης Ρούτσης) Φωτό Ε (© Απόστολος Χριστόπουλος)

Σε μία φωτογραφία (φωτό Α στις κατωτέρω), βλέπουμε έναν κόκορα με μαύρο σώμα, καφέ καλυπτήρια φτερούγας και ωχροκίτρινα καλυπτήρια λαιμού, επίσης το φτέρωμά του φαίνεται να γυαλίζει προς το πράσινο. Τα λειριά του δεν ξεχωρίζουν καλά, φαίνονται όμως να είναι μικρά. Αυτό ίσως οφείλεται στο νεαρό της ηλικίας του πουλιού, δεν δείχνει να είναι μεγάλος (ηλικιακά) κόκορας, από τα μικρά λειριά, από την μη σχηματισμένη ακόμη ουρά και από τον σωματότυπό του. Ειδικά ο σωματότυπος θυμίζει πολύ όρνιθα ηλικίας λιγότερο από 6-8 μηνών. Θα έλεγα πως είναι ένα πολύ ενδιαφέρον δείγμα και κατά πάσα πιθανότητα ντόπιο. Δεν έχω να κάνω περαιτέρω σχόλια επ’ αυτού, αλλά θα τον συγκρίνω με χρωματικά παρόμοιους ντόπιους κοκόρους από άλλες περιοχές της Ελλάδας. Κοιτώντας τις υπόλοιπες φωτογραφίες, με μια πρώτη ματιά μπορούμε να πούμε πως έχουν τρία κοινά όλοι μεταξύ τους: α) το κυρίως σώμα τους είναι μαύρο, β) τα καλυπτήρια της φτερούγας έχουν ωχροκίτρινο ή καφέ χρώμα και γ) τα καλυπτήρια του λαιμού όλων, έχουν την ίδια χρωματική απόχρωση του ωχροκίτρινου, καθώς και την ίδια διάταξη. Φυσικά έχουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους σε πολλά σημεία (χρώματα, λειριά κ.λπ.). Τα υπόλοιπα κοκόρια έχουν ως εξής: Τα Β και Γ, τα έχω εντοπίσει στην Αίγινα, είναι ντόπια και ειδικά ο Β προέρχεται από πολύ αυστηρή εκτροφή μαύρων ορνίθων, χωρίς ανάμειξη με αίμα εμπορίου. Τον Δ, μας τον έχει στείλει ο Βλάσσης Ρούτσης, είναι από την Δυτική Πελοπόννησο και προέρχεται από πολύ παλιά εκτροφή (200+ ετών), καθαρή, χωρίς διασταυρώσεις και είναι μία από τις περιπτώσεις που μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε αυτόχθονη. Τέλος, τον Ε, τον έχω βρει στην Βόρεια Εύβοια, είναι βγαλμένος από κλώσσα ντόπια της περιοχής.
Συμπέρασμα: Είναι φανερό πως το μαύρο χρώμα σε κόκορα με ωχροκίτρινο λαιμό, μάλλον δείχνει παλιό ντόπιο γονίδιο. Αυτό αποδεικνύεται από τα υπόλοιπα κοκόρια που είναι ντόπια ελληνικά και ειδικά από τις δύο αυστηρές εκτροφές χωρίς διασταυρώσεις με πτηνά εμπορίου. Ξέχασα να σημειώσω πιο πάνω ένα άλλο χαρακτηριστικό, εξίσου σημαντικό, πως το μέγεθος όλων των ανωτέρω δειγμάτων δείχνει να είναι το ίδιο, όπως και ο σωματότυπός τους είναι παρόμοιος. Προσωπικά δεν έχω δει νάνους σε τέτοια χρώματα ή άλλους πιο χοντρούς, πιο μεγάλους, πιο ψηλόλιγνους κ.λπ., παρά μόνο σε αυτό το στυλ. Ο κόκορας της φωτογραφίας Γ είναι νεαρής ηλικίας (< 5 μηνών) γι’ αυτό και δείχνει πιο λεπτοκαμωμένος, όπως και αυτός της φωτογραφίας Ε που είναι στην ενηλικίωση. Οι άλλοι δύο (Β και Δ) είναι πλήρως ενήλικοι.

VII.  Μαύρες όρνιθες:
Σε μία φωτογραφία, υπάρχουν δύο μαύρες όρνιθες, οι οποίες απ’ όσο μπορώ να καταλάβω, δεν είναι ενήλικες, πιθανώς είναι περίπου 4-5 μηνών. Το χαρακτηριστικό τους είναι το ολόμαυρο και γυαλιστερό πράσινο χρώμα τους. Απ’ ότι βλέπω έχουν σταχτιά πόδια και πιθανώς τα λειριά -τα οποία δεν είναι έντονα κόκκινα (ίσως λόγω ηλικίας)- να μην μεγαλώσουν πολύ ακόμη. Είναι από τις λίγες ολόμαυρες που έχω, μαζί με αυτές που έχω βάλει σε φωτογραφίες. Συνήθως οι περισσότερες μαύρες ντόπιες που έχω δει, έχουν καφεκόκκινα, καφεκίτρινα ή λευκά στίγματα στο λαιμό ή στο στήθος, οι οποίες είναι σχετικά κοινές σε ντόπιους πληθυσμούς. Παρ’ όλα αυτά το μαύρο χρώμα είτε από μόνο του, είναι σε συνδυασμό με άλλα χρώματα σε στίγματα, υποδεικνύει μάλλον ντόπια φυλή. Συναντάτε σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Οι ολόμαυρες ντόπιες που έχω δει και είναι στις φωτογραφίες έχουν ως εξής: Στην φωτό Β, οι κότες είναι από την Αίγινα από αυστηρή εκτροφή μαύρων ορνίθων. Στην φωτό Γ, είναι επίσης από Αίγινα, αλλά από ανάμεικτο χρωματικά κοτέτσι. Στην φωτό Δ, από Ευρυτανία και στην φωτό Ε από τα Αντικύθηρα (πιθανώς ντόπιος πληθυσμός).
Φωτό Γ, Γ και Ε (© Απόστολος Χριστόπουλος)
Σημείωση: Συγκρίνοντας τις παραπάνω όρνιθες μεταξύ τους βλέπουμε διαφορές ως προς την μαύρη γυαλάδα, δηλαδή άλλες γυαλίζουν προς το πράσινο, άλλες προς το μπλε και κάποιες είναι πιο ματ και δεν γυαλίζουν τόσο (πιο ματ έχω δει σε αλβανική κότα). Επίσης μία άλλη διαφορά είναι στα λειριά, ιδίως σε αυτές της Αίγινας επικρατούν κυρίως διπλά ή μικρά λειριά. Σε μικτό κοπάδι στην Αίγινα έχω δει μαύρες με μετρίου μεγέθους, κανονικά λειριά, όπως αυτή στην φωτογραφία Γ, παρόμοια λειριά έχουν και οι άλλες δύο (φωτογραφίες Δ και Ε). Ο σωματότυπος και το σχήμα τους σχεδόν είναι ίδια με μικροδιαφορές σε ουρά, κεφάλι, ράμφος, λαιμό κ.λπ. Μία διαφορά ακόμη, θα πρόσθετα πως είναι και το βλέμμα τους, π.χ. αυτές τις Αίγινας δείχνουν πιο άγριες, της Ευρυτανίας πιο καλοσυνάτη και των Αντικυθήρων κάπως αυστηρή. Αυτό ίσως και να οφείλεται στο σχήμα των λειριών, στην κάλυψη του κεφαλιού με φτερά, στο χρώμα του δέρματος του προσώπου, στο μέγεθος του κεφαλιού, στο σχήμα του ράμφους κ.λπ.
Εκτός από το κοινό τους, που είναι το μαύρο χρώμα, έχουν όλες πάνω -κάτω το ίδιο σταχτόμαυρο χρώμα στα πόδια και μαύρο ράμφος. Επίσης είναι σχεδόν ίδιου μεγέθους, με ελαφρώς μεγαλύτερες, αυτές της Αίγινας.
Επίσης το μαύρο χρώμα, είτε μόνο του, είτε σε συνδυασμό με άλλα χρώματα, εμφανίζεται πολύ συχνά σε ντόπιες νανόκοτες. Δεν δίνω παραδείγματα εδώ για να μην τα μπερδέψουμε.
VIII.  Μαύρη γυμννολαίμια:


Φωτό Α (© Αποστόλης Τζογάνης) Φωτό Β (© Απόστ. Χριστόπουλος)
Σε μία φωτογραφία, βλέπω μία μαύρη όρνιθα, γυμνολαίμια. Δείχνει να είναι μετρίου προς μεγάλου μεγέθους και όταν γυαλίζει εμφανίζεται το πράσινο χρώμα. Θυμίζει πάρα πολύ black Transylvanian naked neck. Δεν ξέρω αν προέρχεται από εκεί ή έχει γονίδιο από εκεί ή αν είναι καθαρή ντόπια. Σίγουρα πάντως υπάρχουν ελληνικές αυτόχθονες γυμνολαίμιες σε πάρα πολλούς χρωματισμούς. Σε μαύρο δεν το είχα ξαναδεί σε ελληνική. Έχω δει όμως μαύρη γυμνολαίμια στην Θεσπρωτία, Αλβανικής καταγωγής και αυστηρής εκτροφής (Φωτό Β). Δεν είναι παράξενο και δεν το αποκλείω να είναι ντόπια για τους εξής απλούς λόγους: από την στιγμή που το μαύρο γενικά είναι κοινό χρώμα σε πολλές ντόπιες κότες και από την στιγμή που το γονίδιο της γυμνολαιμίας υπάρχει στην χώρα μας γιατί να μην εμφανιστεί ένας τέτοιος συνδυασμός. Την θεωρώ πολύ ξεχωριστή περίπτωση και θα είχε ενδιαφέρον να μάθουμε περαιτέρω στοιχεία της καταγωγής της, αλλά και να δούμε φωτογραφίες από τον υπόλοιπο πληθυσμό του κοτετσιού της. Με προβληματίζουν μόνο τα πούπουλα στο κάτω μέρος του λαιμού της (Βασίλη θυμάσαι, σχετικά με αυτό που μου είχες πει μια φορά για πρώτη και δεύτερη διασταύρωση με γυμνολαίμιο κ.λπ.).
Συγκρίνοντας τα δύο δείγματα στις φωτογραφίες, βλέπουμε αρκετές διαφορές. Κατ’ αρχάς αυτή του Αγρινίου (φωτό Α) είναι μεγαλύτερη απ’ την αλβανική (φωτό Β) και πιο χοντρούλα κάπως. Η ουρά της αλβανικής είναι πιο μεγάλη και φέρει μεγαλύτερο λειρί. Το μαύρο της ελληνικής είναι πιο γυαλιστερό σε σχέση με το ματ της αλβανικής. Επίσης έχουν κάποιες διαφορές στο πρόσωπο, κυρίως θα έλεγα στο χρώμα και στην υφή του δέρματος. Τα κοινά τους είναι το χρώμα των ποδιών, μάλλον και του ράμφους, καθώς και ο όχι εντελώς γυμνός λαιμός, φέρουν δηλαδή και οι δύο τούφα με πούπουλα στο κάτω (κοντά στη βάση) και μπροστινό μέρος του λαιμού. Πολλές από τις ντόπιες ελληνικές έχουν αυτό το χαρακτηριστικό, έχω δει όμως και ντόπιες με εντελώς γυμνό το λαιμό.

IV.   Σκαλτσουνάτες ή Καλτσουνάτες ή Τσουραπάτες κότες και κόκορας:
Μερικές φωτογραφίες δείχνουν έναν πολύ ωραίο καλτσουνάτο κόκορα και 2-3 κότες.
(© Αποστόλης Τζογάνης)
Α. Ο κόκορας δεν μπορώ να καταλάβω αν είναι νάνος ή μέτριος κανονικός, υποψιάζομαι μέτριος κανονικός όμως. Πολύ πιθανόν να είναι ντόπιος, λόγω χρωματισμού, σωματότυπου και κάποιων χαρακτηριστικών. Τα κάτω λειριά δεν είναι πολύ μεγάλα, ενώ το πάνω είναι κοντό και κάπως σγουρό, ένα ακόμη χαρακτηριστικό είναι το μακρύ πίσω νύχι που δεν είναι κοινό σε πτηνά εμπορίου, τουλάχιστον σε μετρίου μεγέθους και άνω. Τα φτερά στα πόδια είναι πάρα πολύ εντυπωσιακά και προσωπικά δεν έχω ξαναδεί στην Ελλάδα τέτοιο δείγμα. Δείχνει να έχει πάρα πολύ πλούσιους φτερωτούς μηρούς, με τα φτερά αυτών να καλύπτουν μεγάλο τμήμα του ταρσού, σχεδόν μέχρι τα δάχτυλα. Επίσης φέρει φτερά στην εξωτερική κυρίως πλευρά των ταρσών, τα οποία φτάνουν έως πολύ χαμηλά και καλύπτουν σχεδόν και τα δάχτυλα. Τον ασπρόμαυρο αυτό χρωματισμό του, τον έχω δει περισσότερο σε νάνους. Τέλος, ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι το πολύ πλούσιο φτέρωμα σε όλο του το σώμα. 
Β. Η ανοιχτόχρωμη καλτσουνάτη κότα, δείχνει μεσαίου μεγέθους και «βαρύ» τύπου. Έχει πλούσια φτερά στους μηρούς και αρκετά εξωτερικά των ταρσών, τόσα, ώστε να καλύπτουν το τμήμα αυτό, τα δάχτυλα δεν καλύπτονται πλήρως από φτερά, παρά μόνο η βάση τους. Το στυλ και ο τύπος των λειριών μοιάζει πάρα πολύ με του καλτσουνάτου κόκορα, κοντό και σγουρό το πάνω λειρί και μικρά τα από κάτω, σε αντιστοιχία δηλαδή με τον κόκορα, είναι το ιδανικό μέγεθος για το θηλυκό. Επίσης με του κόκορα, μοιάζει το σχήμα του κεφαλιού της και γενικώς ο σωματότυπος, δεν ξέρω αν έχουν κάποια συγγένεια, θα μπορούσε άνετα πάντως να έχουν κοινά γονίδια. Για το χρώμα της δεν έχω να πω κάτι, είναι ένα ζαχαρί-λευκό με ελαφρώς καφετιά στίγματα σε λαιμό, ουρά και φτερούγες. Σχετικά με το αν είναι ντόπια ή όχι, θα πρέπει να τσεκαριστεί η καταγωγή της και οι υπόλοιπες κότες του κοτετσιού ή της ευρύτερης περιοχής. Αν όντως είναι ντόπια θα έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον, κυρίως γιατί υπάρχει και αντίστοιχος κόκορας με πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Είναι πολύ θετικό που υπάρχει ζευγάρι με κοινά χαρακτηριστικά, ώστε να μπορέσει να διατηρηθεί η φυλή. Καλό θα ήταν να μην διασταυρώνονται με άλλα άτομα και να γίνει χωριστή εκτροφή. Δεν είναι και τόσο εύκολο να βρεθούν ταιριαστά ντόπια ζευγάρια σήμερα. Αυτό το λέω διότι έχω δει καλτσουνάτες κότες (μάλλον ντόπιες) διαφόρων τύπων σε κοτέτσια, αλλά χωρίς κόκορα.
Γ. Σε κάποιες φωτογραφίες βλέπω μία κόκκινη καλτσουνάτη κότα, δεν μπορώ να καταλάβω όμως εάν πρόκειται για το ίδιο άτομο ή διαφορετικά. Χρειάζεται μία διευκρίνιση εδώ. Η κότα αυτή φαίνεται να έχει αρκετά φτερά στους μηρούς, ενώ απ’ όσο μπόρεσα να διακρίνω σε όλες τις φωτογραφίες, μάλλον έχει φτερά στον ένα ταρσό (αριστερό) και όχι και στους δύο. Οπότε σίγουρα δεν μιλάμε για κότα που είναι καθαρά καλτσουνάτη, αλλά για κότα που φέρει ελλειμματικά χαρακτηριστικά καλτσουνάτης, πιθανώς από κάποιο παλιό γονίδιο, σε περίπτωση που είναι ντόπια ή γονίδιο από νεότερες αναμίξεις και διασταυρώσεις. Ο σωματότυπός της και ο κλασσικός χρωματισμός της θυμίζει γενικά ντόπια.
Χ. Λαθουράτη ή Πετρωτή ή Φασολάτη όρνιθα:
Σε κάποιες φωτογραφίες υπάρχει μία κότα λαθουράτη, για την οποία δεν έχω να κάνω κάποια ιδιαίτερα σχόλια παρά μόνο συγκρίσεις με κάποιες άλλες. Ο λόγος στο ότι δεν βλέπω κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, ούτε στα λειριά, ούτε στον σωματότυπο κ.λπ.
Η Α φωτογραφία δείχνει την όρνιθα από το Αγρίνιο, η οποία με μια πολύ πρώτη ματιά φαίνεται αρκετά πιο σκούρα, ειδικά αν συγκριθεί με τις υπόλοιπες. Σε πάρα πολλές περιοχές της Ελλάδας έχω δει λαθουράτες, είτε σε πιο σκούρα απόχρωση, είτε σε πιο ανοιχτόχρωμη, αλλά και σε συνδυασμούς με άλλα χρώματα και διάφορους τύπους, όπως σκουφάτη (αυτή που σχολίασα στην αρχή) και γυμνολαίμια (Βασίλη δες το Chicken breeds in Greece). Το πρόβλημα είναι πως κυκλοφορούν πάρα πολλές λαθουράτες στο εμπόριο και υπάρχουν αρκετές φυλές του εξωτερικού σε αυτόν τον χρωματισμό (π.χ. Plymouth rocks), εμείς για παράδειγμα στο σπίτι μου είχαμε αγοράσει λαθουράτες ή πετρωτές όπως τις λέμε εδώ και είναι αυτές της φωτογραφίας Β. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν και εγχώριες λαθουράτες. Από το χωριό μου για παράδειγμα (Λιανοκλάδι Φθιώτιδας), έχω αναφορές πως υπήρχαν τέτοιου χρώματος όρνιθες πριν την δεκαετία του 1950. Μία απόδειξη ελληνικής λαθουράτης όρνιθας είναι αυτή της φωτογραφίας Γ. Πρόκειται για κότα από την Δυτική Πελοπόννησο, σε κοπάδι μεικτών χρωμάτων, πολύ παλαιάς εκτροφής (200+ ετών). Επίσης στην φωτογραφία Δ, βλέπουμε μία ντόπια λαθουράτη από την περιοχή των Τρικάλων, η οποία έχει καταγωγή, μάλλον από τα χαμηλότερα ορεινά χωριά που βρίσκονται στην περίμετρο της Θεσσαλίας (σύμφωνα με τους Βασίλη Λέκκα και Γιάννη Μπίλλα). Με άλλα λόγια δηλαδή, από τα ημιορεινά της Δυτικής Θεσσαλίας. Επίσης η κότα αυτή είναι από μεικτό κοπάδι χρωμάτων και διαφόρων άλλων ντόπιων θεσσαλικών γονιδίων, αλλά υπάρχουν κι’ άλλες λαθουράτες μαζί της (Βασίλης Λέκκας). Τέλος, στην φωτογραφία Ε, υπάρχει μία λαθουράτη που έχω εντοπίσει στα Αντικύθηρα, σε επίσης μεικτό χρωματικά κοπάδι. Απ’ όσο ξέρω στο νησί παλαιότερα υπήρχαν άλλου τύπου κότες, πιο μικρόσωμες, οι οποίες είναι δυσεύρετες σήμερα (εντόπισα ελάχιστα δείγματα, για τα οποία δεν είμαι και σίγουρος), προς το παρόν δεν έχω ερευνήσει το ενδεχόμενο αν υπήρχε τέτοιος χρωματισμός στις κότες. Οι σημερινές κότες του νησιού -όπως και αυτή στην φωτογραφία- είναι διασταυρώσεις παλαιών με κότες άλλων γειτονικών περιοχών (π.χ. Κρήτη, Κύθηρα, Νότια Πελοπόννησο). Δεν αποκλείεται όμως να υπάρχουν και κάποιοι τύποι αυτόχθονοι του νησιού, μιας και εντόπισα τουλάχιστον 3-4 τύπους εκεί. Υποψιάζομαι πως εκτός από την αυτόχθονη μικρόσωμη που υπάρχει, ίσως να υπάρχει τουλάχιστον άλλος ένας τύπος. Όλο αυτό το λέω γιατί θέλω να τονίσω, πως είναι αρκετά δύσκολο, να διατηρηθεί μία ντόπια φυλή καθαρή, ακόμη και σε ένα μικρό και σχετικά αποκομμένο νησί, όπως είναι τα Αντικύθηρα. Το γονίδιο της λαθουράτης εκεί, δεν ξέρω ακόμη από πού κρατάει, όλα όμως είναι πιθανά.
Ένα άλλο σχόλιο που θέλω να κάνω στις ανωτέρω φωτογραφίες είναι για τους χρωματισμούς τους. Είναι ξεκάθαρο πως ο τόνος του μαύρου και του γκρίζου, καθώς και τα άσπρα στίγματα διαφέρουν αρκετά από όρνιθα σε όρνιθα. Τα στίγματα βλέπουμε πως άλλα είναι πιο μικρά, άλλα πιο μακρόστενα, άλλα έχουν διαφορετική διάταξη κ.λπ. και ο τόνος του μαύρου, σε άλλες είναι έντονος (π.χ. Αγρινίου και Αντικυθήρων) και σε άλλες πολύ ελαφρύς, θα έλεγα γκρίζο (π.χ. Τρικάλων και Πελοποννήσου). Φυσικά η εν λόγω όρνιθα, διαφέρει αρκετά από τις υπόλοιπες σε αυτά τα χαρακτηριστικά, κάτι που την κάνει πιο ιδιαίτερη, το πιο μαύρο χρώμα, τα λιγότερα και μάλλον μικρότερα άσπρα στίγματα είναι φανερά. Επίσης έχει ελάχιστες διαφορές και στο κεφάλι και στα λειριά. Για τον σωματότυπο δεν θα έλεγα πως βλέπω κάποια χτυπητή διαφορά. Ότι επιπλέον πληροφορία μάθουμε γι’ αυτήν θα είναι πολύ χρήσιμη και θα μπει από ένα ακόμη κομμάτι στα παζλ «ντόπιες ελληνικές όρνιθες» και «λαθουράτο αυτόχθονο γονίδιο».

XI.   Κόκκινος κόκορας:
 Σε μία φωτογραφία βλέπω έναν κόκκινο κόκορα (φωτό Α), πιθανώς να είναι ντόπιος, μιας και φέρει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Το μέγεθός του είναι μεσαίο προς μεγάλο και ο σωματότυπός του κανονικός. Το χρώμα που επικρατεί στο μεγαλύτερο μέρος του σώματός του είναι το καφεκόκκινο, φέρει μαύρα στίγματα στο στήθος και στις φτερούγες, καθώς και μαύρη ουρά. Ντόπιο κόκορα με τόσο μεγάλο καφεκόκκινο ποσοστό στο σώμα του έχω δει ελάχιστες φορές, στις φωτογραφίες παραθέτω τα δείγματα. Η φωτογραφία Β, του Βασίλη Λέκκα, δείχνει ντόπιο κόκορα από την Βοιωτία. Οι άλλες δύο αφορούν δείγματα που έχω βρει στα Αντικύθηρα (Φωτό Γ) και στην Ευρυτανία (Φωτό Δ), είναι βγαλμένα από κλώσσα και πιθανώς ντόπια. Το κοινό όλων είναι το μεγάλο ποσοστό του καφεκόκκινου χρωματισμού και η μαύρη - γυαλιστερή ουρά. Αυτός των Αντικυθήρων θα έλεγα πως μοιάζει και στα μαύρα στίγματα αρκετά με αυτόν του Αγρινίου. Πολλά κοκόρια που έχω δει -μάλλον ντόπια- είναι συνήθως καφεκόκκινα με μαύρο το κάτω μέρος του σώματός τους (κοιλιά, πλευρά, υπογάστριο κ.λπ.) και της ουράς ή με άλλους συνδυασμούς χρωμάτων σώματος και ουράς. Τα λειριά και στους τέσσερεις θα έλεγα πως έχουν αρκετές διαφορές. Ο εν λόγω κόκορας, του Αγρινίου, φέρει πολύ ιδιαίτερο λειρί που δεν έχω ξαναδεί. Το πάνω είναι αρκετά μικρό, «πεταχτό» και μοιάζει να είναι διπλό, τα κάτω λειριά είναι μεσαία και έχει αρκετά μακριά «αυτιά». Το πουλί είναι σίγουρα ενήλικο, οπότε δεν τίθεται θέμα τελικού σχηματισμού του λειριού του. Το σχήμα του σώματος γενικά διαφέρει κάπως απ’ τους υπόλοιπους τρεις, όπως και το χρώμα των ποδιών του, που είναι έντονα κίτρινα. Αυτό που δεν φαίνεται στην φωτογραφία είναι εάν φέρει πίσω νύχι ή όχι. Ο ντόπιος κόκορας από Βοιωτία φέρει μεγάλο πίσω νύχι, ενώ οι άλλοι δύο (Αντικυθήρων και Ευρυτανίας) φέρουν υπόλειμμα πίσω νυχιού.
XI.  Διάφορες κόκκινες όρνιθες:
Σε αρκετές φωτογραφίες παρατήρησα πως υπάρχουν μερικές κοκκινοκαφέ κλασσικές κότες, είτε μόνες τους, είτε μαζί με άλλες. Κάποιες μπορεί να είναι ντόπιες και κάποιες εμπορίου, είναι κάπως δύσκολο να το διακρίνω από φωτογραφίες, γενικώς κάποιες μοιάζουν, πέραν του χρώματος, στα λειριά και στον σωματότυπο. Δεν έχουν κάποιο αξιόλογο χαρακτηριστικό, απ’ όσο τις παρατήρησα, ώστε να μπορέσω να σχολιάσω κάτι, είναι αρκετά τυπικές. Μία που ξεχώρισα ιδιαίτερα είναι αυτή της φωτογραφίας Α, με τα μικρά λειριά. Το άνω λειρί δείχνει σαν τριπλό, είναι πολύ κοντό και σγουρίζει, τα κάτω λειριά είναι απλά μικρά, χωρίς κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό και τα «αυτιά» είναι μεσαίου μεγέθους. Η κότα δείχνει να είναι ενήλικη και μάλλον μεσαίου, προς μεγάλου μεγέθους. Δεν έχουμε γενική εικόνα του πουλιού ώστε να δούμε κι’ άλλα χαρακτηριστικά της, τα λειριά της όμως ίσως να αποτελούν στοιχείο για αβελτίωτη,

ντόπια όρνιθα. Υποψιάζομαι πως μέσα σε όλες τις κόκκινες -που υπάρχουν και σε άλλες φωτογραφίες πέραν απ’ αυτών που παραθέτω εδώ- ίσως να υπάρχουν και εμπορίου, οπότε έχουμε μεικτούς πληθυσμούς. Υπάρχει και η περίπτωση βέβαια, κάποιες από αυτές να είναι υβρίδια με εμπορίου, είτε από πρόσφατες διασταυρώσεις, είτε από παλαιότερες. Πάντως για τις κόκκινες δε μπορώ να πω με σιγουριά πως όλες είναι ντόπιες.
Πριν κλείσω με τις κόκκινες, θα ήθελα να σημειώσω πως, όπως είδαμε και παραπάνω, στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν και κόκκινες με το γονίδιο του σκουφιού και των φτερών στα πόδια. Οι συγκεκριμένες κότες με αυτά τα χαρακτηριστικά δεν φαίνεται να έχουν μεγάλες διαφορές στο τύπο του σώματος με τις κλασσικές κόκκινες. Είναι ένα ακόμη στοιχείο για το οποίο πιστεύω πως έχουν γίνει παλαιότερα αναμείξεις με άλλες όρνιθες εκτός περιοχής. Υπάρχει δηλαδή αρκετά μεγάλη ποικιλία σε τύπους, χρώματα κ.λπ. και η ομοιογένεια είναι πάρα πολύ μικρή σε ελάχιστα δείγματα, τα οποία καλό θα ήταν να ερευνηθούν περαιτέρω. Τόσο μεγάλη ποικιλία και ίσως λίγο περισσότερο, έχω συναντήσει στην Αίγινα, όπου πραγματικά υπάρχουν όρνιθες χιλίων-δύο τύπων και χρωμάτων. Απ’ όσο ρώτησα εκεί και μου είπαν, υπάρχουν πάρα πολλές κότες εμπορίου και κατά περίεργο τρόπο διατηρούνται ακόμη πολλές ντόπιες φυλές του νησιού, οι οποίες είτε διατηρούνται λόγω αυστηρής εκτροφής, είτε εμφανίζονται τυχαία ή επιλεκτικά μέσα σε μεικτά κοπάδια. Το δυσάρεστο εκεί είναι πως υπάρχουν κάποιοι πολύ ιδιαίτεροι και ξεχωριστοί τύποι οι οποίοι δεν εκτρέφονται χωριστά. Κάτι παρόμοιο υποψιάζομαι πως μάλλον παίζεται και στο Αγρίνιο. Φυσικά και σε άλλες περιοχές υπάρχουν αντίστοιχες καταστάσεις, με την διαφορά πως είναι πολύ πιο δύσκολο να εντοπίσεις ντόπιο δείγμα. Οπότε το Αγρίνιο, όπως και η Αίγινα αποτελούν ιδανικές περιπτώσεις για την προστασία, την ανάκαμψη και την διατήρηση ντόπιων φυλών, μιας και τα δείγματα είναι αρκετά και τα γονίδια δεν έχουν χαθεί ακόμη.
ΒΑΣΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ!!!: Από εμπειρία έχω δει πως σε κάποιες περιοχές, όταν τους λες για κότες ντόπιες ή σπιτικές, σου δείχνουν αυτές που έχουν βγει από κλώσσα, ασχέτως αν η κλώσσα προέρχεται από παλαιά εκτροφή ή από εμπόριο! Αυτό είναι ένα κύριο σημείο που θα πρέπει να δίνεται μεγάλη σημασία ώστε να μην γίνονται παρεξηγήσεις μεταξύ αυτόχθονων και εμπορίου. Πρέπει να υπάρχει ξεχωριστή διευκρίνιση για την καταγωγή της κλώσσας! Για παράδειγμα, μου έχει τύχει να μου πουν, έλα να δεις σπιτικές ντόπιες κότες από κλώσσα και όταν τους ρωτάω από πού κατάγεται η κλώσσα, να μου λένε από φορτηγό! Όταν τους επισημαίνω πως οι κότες δεν είναι ντόπιες, τότε επιμένουν λέγοντάς μου πως είναι από κλώσσα. Είναι φανερό λοιπόν πως υπάρχει πολύ μεγάλη σύγχυση μεταξύ κλώσσας και αυτόχθονης φυλής, ή ντόπιας και σπιτικής κότας με κότες εμπορίου! Θα ξανατονίσω πως χρειάζεται διευκρίνιση αυτό!
Ένα άλλο βασικό πρόβλημα είναι οι αυτόχθονες με τις εμπορίου που ζουν στον ίδιο χώρο, κάτι που χρειάζεται κι’ αυτό προσοχή. Δεν λέω στο ίδιο κοτέτσι, αλλά στον ίδιο χώρο, διότι την ημέρα πολλές ξεπορτίζουν και μπορεί να διασταυρωθούν με άλλες κότες της γειτονιάς, οι οποίες μπορεί να είναι εμπορίου.
Κάποιοι επίσης μπορεί να πουν αυτόχθονες κάποιες που τις είχαν αγοράσει για παράδειγμα πριν από 10 χρόνια και να τις βαφτίζουν ντόπιες.
Όλα αυτά και άλλα πολλά, είναι σημεία που θέλουν ιδιαίτερη προσοχή για τον εντοπισμό αυτόχθονων ελληνικών φυλών!
Όλα αυτά τα έγραψα για τον λόγο, πως σαν σύνολο σε αυτές του Αγρινίου δεν βλέπω κάποιο κοινό (ομοιογένεια) ή κυρίαρχο χαρακτηριστικό, έστω και σε ένα μικρό ποσοστό. Έχουν πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά για ντόπιες (π.χ. λαθουράτη σκουφάτη, κάποιες μπουφούνες κ.α.), αλλά ένα ποσοστό τους προέρχεται πιθανόν από διασταυρώσεις. Αν βέβαια ο Αποστόλης μπορέσει και μας ξεχωρίσει από ποια κοτέτσια είναι ποιες και αν μπορέσουμε να έχουμε και μια μεγαλύτερη εικόνα, τότε σίγουρα τα συμπεράσματα θα είναι πολύ καλύτερα και εμφανή. Επίσης θα πρέπει να δωθεί σημασία στην Βασική Σημείωση που ανέφερα ανωτέρω. Χριστόπουλος Απόστολος

Πηγή: Σχόλια επί των ορνίθων Αιτωλοακαρνανίας σε φωτογραφίες του Αποστόλη Τζογάνη - Χριστόπουλου Απόστολου, Ιούλιος 2011φταχνω μονος μου